Đồng minh – ông không thể cho phép mình trở thành một nhân
viên thu nợ cho những kẻ thù của tổ quốc.
Giữa trăm ngàn mối cân nhắc rối rắm ngổn ngang chưa có
lối ra, Von Havenstein đành quyết định tạm trì hoãn để có thêm
thời gian, trước mắt cứ cung cấp cho chính phủ bất kỳ khoản tiền
nào mà nó cần. Trái với những lời đồn thổi ngoài đường, ông thật
sự ý thức rất rõ rằng in tiền để tài trợ thâm hụt tất yếu sẽ dẫn
đến lạm phát. Nhưng ông hy vọng rằng mức độ lạm phát sẽ chỉ vừa
phải thôi, và trong thời gian tới, sẽ có một biến cố nào đó xảy ra,
khiến cho quân Đồng minh giảm bớt những yêu sách của họ hoặc
chí ít cũng đồng ý ký lệnh hoãn trả nợ gốc, để cho nước Đức còn
được thở đôi chút.
Đó là một tính toán hoàn toàn sai lầm. Von Havenstein đã không
nhận ra rằng làm thí nghiệm trên tiền tệ chẳng khác gì đi trên sợi
dây mảnh. Một tỷ lệ lạm phát vừa phải không bao giờ duy trì ở mức
vừa phải được lâu. Đến một lúc nào đó, công chúng sẽ mất niềm
tin vào khả năng của chính quyền trong việc duy trì giá trị tiền tệ,
và hệ quả tất yếu là hoảng loạn, bán tháo đồng tiền. Nước Đức đã
vượt qua cái ngưỡng này từ giữa năm 1921 rồi.
Thay vì chịu thừa nhận rằng mình đã gây ra một lỗi lầm khủng
khiếp, Von Havenstein, với ý thức về bổn phận không gì lay chuyển
nổi vốn thấy ở dân Phổ, vẫn bình chân như vại, ông từ chối không
thay đổi một điểm nào trong các chính sách của mình và tiếp tục in
bất kỳ lượng tiền nào mà chính phủ “cần.” Lạm phát ban đầu
đem lại lợi ích cho các doanh nghiệp tư nhân vì nó tạo ra hiệu ứng
giúp xóa bỏ những món nợ của họ. Tuy nhiên, đến năm 1923, cuộc
khủng hoảng đã chuyển sang một giai đoạn mới, và trước sự thiếu
vắng của một đồng tiền có khả năng vận hành bình thường,
thương mại trở thành điều bất khả thi. Tỷ lệ thất nghiệp trước đây
thường chỉ dao động quanh mức 3% đột nhiên vọt lên mức 20% vào
