ngăn ngừa những đợt phát triển kinh tế bùng nổ và rồi vỡ bung đã
và đang tiếp tục là, một đặc trưng của bức tranh kinh tế. Những
bong bóng và khủng hoảng này dường như đã ăn sâu trong bản chất
của loài người và là thuộc tính cố hữu của hệ thống tư bản. Một
thống kê cho thấy, tính từ đầu thế kỷ XIX đến nay, đã có tổng
cộng sáu mươi cuộc khủng hoảng khác nhau từng xảy ra – tuy nhiên,
cơn hoảng loạn ngân hàng đầu tiên được ghi vào sử sách là vào năm
33 sau Công nguyên khi Hoàng đế Tiberius phải ra lệnh rút một
triệu đồng vàng từ công khố để bơm vào hệ thống tài chính La Mã
cổ đại hòng ngăn chặn sự sụp đổ của toàn hệ thống.
Mỗi chương hồi trong câu chuyện của chúng ta lại tập trung vào
những chi tiết khác nhau. Một số phần bắt nguồn từ thị trường
chứng khoán, phần khác lại từ thị trường tín dụng, cũng có phần
bắt nguồn từ thị trường ngoại hối, thậm chí là từ thế giới hàng
hóa. Đôi khi chúng chỉ tác động lên một quốc gia duy nhất, nhưng
cũng có lúc lại ảnh hưởng đến một nhóm quốc gia, họa hoằn lắm
mới mở rộng phạm vi trên toàn thế giới. Tuy nhiên, tất cả đều
mang một khuôn mẫu chung nhất: một chu kỳ đồng dạng đến kỳ
lạ đi từ lòng tham đến nỗi sợ hãi.
Các cuộc khủng hoảng tài chính thường mở đầu với biểu hiện
tưởng chừng như rất vô hại là làn sóng tâm lý lạc quan trong giới
đầu tư. Qua thời gian, được thúc đẩy bởi thái độ khinh suất trước
rủi ro của các chủ ngân hàng, tâm lý lạc quan này sẽ biến hình thành
tự tin thái quá, thậm chí có lúc bị đẩy lên đến mức cuồng dại. Đợt
phát triển bùng nổ sẽ diễn ra trong một khoảng thời gian dài hơn sự
mong đợi của bất kỳ ai. Rồi một cú sốc đột ngột vỡ ra – một vụ phá
sản, hay một vụ thua lỗ lớn chưa từng thấy, một scandal tài chính
dính dáng đến gian lận hoặc lừa đảo. Dù sự kiện đó là gì đi nữa, nó sẽ
khuấy động sự thay đổi đột ngột và sâu sắc trong tâm lý mọi người.
Nỗi hoảng loạn bắt đầu lan tràn khắp nơi. Do các nhà đầu tư phải
