nào can dự gì vào được. Tất cả các quan chức đều cố kìm nó
xuống. Tổng thống kịch liệt phản đối nó, Quốc hội cũng vậy;
thậm chí cả vị Bộ trưởng Tài chính kín đáo nhất cũng buộc phải nói
lên quan điểm phản đối đầu cơ của mình. Nhưng điều đáng nói là
việc loại bỏ nó thật chẳng dễ dàng gì. Dường như FED chỉ có thể đứng
sang một bên và để mặc cho sự cuồng loạn tự thiêu đốt chính nó.
Cố gắng đánh vật với thị trường để rồi thua cuộc chỉ làm FED trở
thành yếu đuối và bất lực như tất cả những người khác mà thôi.
HẬU QUẢ tai hại nhất của bong bóng này có lẽ là ở chỗ, bằng cơ
chế lạ lùng của tiền tệ thế giới, nó đã góp phần đẩy nước Đức
xuống vực thẳm và chìm sâu vào suy thoái. Trong vòng năm năm,
hàng loạt các ngân hàng Mỹ đã liên tiếp cho các công ty và chính
quyền Đức tại Berlin vay tiền. Dù cho Schacht có cố gắng bao
nhiêu đi chăng nữa để giúp đất nước mình thoát khỏi sự lệ thuộc vào
nguồn tư bản nước ngoài thì kết quả ông đạt được vẫn chẳng đáng
là bao. Trong vòng năm năm, từ năm 1924 đến năm 1928, nước Đức
đã vay khoảng 600 triệu đô-la mỗi năm, trong số đó khoảng phân
nửa là dành để chi trả cho các khoản bồi thường chiến phí, phần
còn lại để duy trì sức mua vừa kịp sống dậy sau những năm tháng
khắc khổ [vì chiến tranh].
Thực tế cho thấy nước Đức đã quá khát thèm ngoại tệ đến nỗi
ngay cả sự tràn ngập các nguồn tiền cho vay dài hạn từ các nhà
băng Mỹ cũng không thể đủ, và nó buộc phải bổ sung bằng những
khoản cho vay ngắn hạn trên những thị trường khác gần gũi hơn.
Trong số 3 tỷ đô-la mà các tổ chức tại Đức đã vay trong những năm
đó, gần 2 tỷ đô-la là các khoản cho vay dài hạn với lãi suất ổn định.
Hơn một tỷ đô-la còn lại là “tiền nóng”, các khoản cho vay ngắn
hạn mà nước Đức có được nhờ vào mức lãi suất cao tại các ngân hàng
của mình – 7% ở Berlin so với 5% ở New York – chúng có thể bị rút ra
bất cứ lúc nào. Đến cuối năm 1928, khi thị trường chứng khoán
