thường, cỡi ngựa đi sau, không ai chú ý, vì họ tưởng người ngôi lên kiệu
đưa tiễn chính là “quan Toàn quyền!” Hồi năm 1927, tại dinh Thống đốc, có
tổ chức một dạ tiệc lấy tên là “bai de Lagrandière”. Người Pháp muốn làm
sống lại các nhân vật có công với Pháp lúc họ mới đặt chân vào xứ Nam
Kỳ, nên cho một số các quan phủ, huyện đóng những vai ấy như một vở
kịch. Lần đó, các ông sau đây:
- Phạm Văn Tươi thủ vai Kinh lược Phan Thanh Giản.
- Ông Phủ Trụ ở Cái Bè, đóng vai Thượng thư Phạm Phú Thứ, phó sứ.
- Trần Tử Khuê (con) đóng vai Trần Tử Ca.
- Trương Vĩnh Tống (con) đóng vai Trương Vĩnh Ký.
- Nguyễn Văn Mai (giáo sư) đóng vai Lãnh binh Huỳnh Công Tấn.
- Ông Huyện Nguyễn Hiền Năng đóng vai Tôn Thọ Tường.
- Về phía các nhân vật Pháp, có các ông Phủ Hải, cò mi Lân, Nguyễn Bá
Hối… đóng các vai những nhân vật quan trọng như Trung uý Francis
Garnier.
- Phía các nhân vật Hoa kiều như Wang-tai (do Mechin, người Pháp thủ
vai này), còn Levy thủ vai Tan-kang-sinh… Đây là buổi dạ tiệc rất long
trọng, do Thống đốc Nam Kỳ Blanchard de la Brosse chủ toạ. Các quan lớn
phải sắm thêm đồ đại lễ, hoặc mượn các áo dài, khăn đóng, lễ phục của các
quan đàng cựu… Ông Phủ Phạm Văn Tươi là người Việt nam duy nhứt
được Pháp tặng Bắc Đẩu bội tinh đệ tam đẳng. Khi ông mất, Toàn quyền
Nam Kỳ, chủ tịch Thượng nghị viện Pháp (Paul Doumer) đều có điếu văn
thương tiếc.
Thói ăn, nết ở của các nhà giàu xưa:
Thói thường, cha kiếm tiền dễ, con phải xài phí, điều đó gần như một
định luật. Các nhà giàu xưa ở Nam Kỳ luôn luôn là các điền chủ, làm giàu
nhờ ruộng. Làm quan lớn, có tiền mua thêm ruộng. Làm ruộng, cho tá điền
làm mướn là cách thâu huê lợi chắc chắn, ổn định nhứt. Nhiều người đã
giàu rồi vẫn còn hà khắc bóc lột, nông dân tá điền. Đọc những quyển tiểu
thuyết của Hồ Biểu Chánh, chúng ta gần như thấy hết những cảnh sống cực
