Vị phụ huynh này đã đặt cô con gái nhỏ vào tình thế phải thấu hiểu tâm lý của kẻ bắt nạt. Việc
này khiến cô bé phải làm một việc khó khăn: bỏ qua kinh nghiệm bản thân và đặt mình vào vị
trí của người khác. Một ý tưởng mạnh mẽ. Một ý tưởng khó khăn. Kỹ năng này, Học thuyết Trí
não, chính là bước đầu tiên đạt tới thấu cảm – thái độ cam tâm tình nguyện bỏ qua những ưu
tiên và kinh nghiệm của riêng mình để lắng nghe kinh nghiệm của người khác. Tuy nhiên Học
thuyết Trí não không đồng nhất với sự thấu cảm. Nắm trong tay kỹ năng đọc vị người khác này,
bạn hoàn toàn có thể trở thành một tên độc tài nếu muốn. Để thấu cảm, bạn cần thêm một
lượng vị tha nhất định vào các kỹ năng Học thuyết Trí não, như những gì em bé này thể hiện:
Hôm nay con gái cưng thật đáng yêu hết biết. Đang lúc chồng tôi xem bóng đá, đội “ruột” của
anh ấy ghi bàn, thế là ông chồng sướng rối rít cả lên và giả vờ cụng đầu vào tôi… có điều, tôi bị
bất ngờ và dịch người đi, thành ra lĩnh trọn cú cộc đầu dau điếng. Khi ông chồng còn đang xin
lỗi rối rít thì con gái đã mang ra cho tôi cái chăn bất ly thân cùng cái núm vú giả của nó và nhét
vào miệng tôi, còn đỡ tôi nằm xuống chăn của nó và dỗ cho tôi dễ chịu hơn. Cười ngất!
Trong chương Quan hệ vợ chồng, chúng ta đã bàn về vai trò của thấu cảm trong hôn nhân.
Thấu cảm đóng vai trò như một cây cầu nói, dung hòa sự khác biệt về quan điểm của cả hai
phía. Điều này thể hiện rõ ràng trong Quy luật Trí não: Điều hiển nhiên chỉ hiển nhiên đối với
bạn. Trong chương Bé hạnh phúc: Đất trồng, chúng ta đã vach ra giá trị của sự thấu cảm trong
việc hình thành tình hữu hảo, một trong những yếu tố tiên báo chính xác nhất mức độ hạnh
phúc trong tương lai của một đứa trẻ. Trong chương Bé thông minh: Hạt giống, chúng ta đã
khám phá ra rằng phải mất nhiều năm giao tiếp mặt-đối-mặt “chất lượng cao” và rèn luyện
tương tác người-với-người để xây dựng năng lực giải mã gương mặt và các tín hiệu phi ngôn
từ khác của trẻ. Những kỹ năng này cho phép một đứa trẻ tiên đoán được hành vi của người
khác, và thấu cảm với nó. Mặc dù các kỹ năng thấu cảm không được phân bố đồng đều do các
yếu tố di truyền, nhưng chúng có thể được cải tiến thông qua luyện tập. Đất trồng nuôi dưỡng
hạt giống. Những môi trường học tập cởi mở – với các hình thức đóng kịch tưởng tượng mang
tính tương tác – giúp cung cấp những khoảng thời gian giao tiếp mặt-đối-mặt để phát triển
những kỹ năng này. Ti vi, trò chơi điện tử, tin nhắn về bản chất đều không làm được việc đó. Sự
đồng cảm có cả một hệ thống xương sống khoa học thần kinh phía sau nó, bao gồm cả các tế
bào thần kinh phản chiếu, đó là lý do tại sao nó nằm trong một cuốn sách về các Quy luật Trí
não.
NHỮNG VỊ PHỤ HUYNH SIÊU SAO
Nếu việc thâm nhập vào trải nghiệm của một ai đó là yêu cầu bức bách đến thế, vậy thì bạn nên
chú ý đến thứ gì khi đã đặt chân được tới đó? Cuối cùng, các nhà khoa học có thể bóc tách ra ít
nhất là tám khía cạnh khác nhau trong một hành vi dù là giản đơn nhất của con người, như
chúng ta đã thấy trong phần giới thiệu với bà mẹ luôn mộng tưởng đến những ly Mai Tai. Khía
cạnh nào xứng đáng có được sự quan tâm chú ý của ta nhiều nhất? Câu trả lời chính là chủ đề
thứ hai của cuốn sách này. Điều bạn cần quan tâm chú ý nhất chính là đời sống tình cảm của
con cái mình.
Sau đây là một ví dụ lấy từ một trong những lễ nghi trưởng thành đau đớn nhất thời thơ ấu.
Cậu bé Jacob 5 tuổi trở về nhà từ chỗ vui chơi với mấy nhóc hàng xóm. “Chả ai chọn con cả,” nó
nói với mẹ giọng buồn nản, quăng bụp cái găng bóng chày xuống sàn bếp và quay lưng đi về
phòng. Bà mẹ nhìn theo đăm chiêu. “Hình như con đang cảm thấy khó chịu lắm, Jake à. Đúng
không con?” Jacob ngưng lại, nhìn chăm chăm xuống sàn. “Trông con bực tức nữa,” bà mẹ nói
tiếp. “Vừa chán, vừa bực tức thế này chẳng có gì là hay cả, đúng không con yêu?” Jacob đến giờ
mới xả ra: “Con tức lắm lắm lắm! Chúng nó chọn Greg, thế xong Greg bảo tụi kia đừng chọn
con.” Bà mẹ hỏi: “Con có nghĩ là tự con nói chuyện với Greg thì sẽ đỡ hơn không?” “Không ạ,
chắc là hôm nay Greg không thích con rồi. Mai con nói chuyện lại vậy,” Jacob nói. Bà mẹ ôm lấy
Jacob và lúc sau cho cậu con trai một đống tú hụ bánh rắc vụn sô-cô-la cực ngon. Jacob không
hề chia cho Greg ăn cùng.
