Nhưng hiện tượng xúc động vô thức vẫn tiếp tục nghi ngờ. Và nó “mạnh”
hơn họ. Họ lại đứng lên. Kiểm tra một lần nữa. Rồi đi nằm lại. Người ta
đoán chừng sau hai hay ba lần kiểm tra thì họ sẽ bị thuyết phục được xúc
động đó? Không bao giờ! Họ sẽ đứng lên nữa, mỗi lần lại mệt hơn, càng lúc
càng không thể chống lại cái định kiến kia, mà họ nhìn nhận là vô lý nhưng
không một lập luận nào có thể làm gì được. Ở đây tôi chỉ cho thí dụ của một
trường hợp định kiến nhẹ, thường bị nối kết với một thiểu năng nhẹ, một
tình trạng kiệt sức hay lo âu. Nhưng vẫn là định kiến và là triệu chứng của
một trạng thái bệnh hoạn.
Tôi muốn giới thiệu thêm một số định kiến nữa… nhưng nó quá
nhiều! Vì thế chúng ta phải hiểu là chúng gồm cả một số lớn và nhiều mức
độ khác nhau, đi từ nhẹ cho đến trường hợp nặng nhất, từ nhất thời cho đến
vĩnh viễn. Dù sao đi nữa, định kiến luôn được sản sinh bởi một cơ chế vô
thức.
Thế những định kiến mà người ta thường thấy nhất là gì? – Các loại
ám ảnh – Chứng sợ (mà chỉ có trời mới biết con số chính xác!…) – Phần
lớn là các nỗi lo âu – Các tật nhỏ, và lớn, ngoại diện hoặc sâu kín – Các tật
khi chúng vẫn vô thức hoặc “máy móc” – Ám ảnh bị điên (thường xảy ra) –
ám ảnh bị té ở ngoài đường, v.v…
Và chúng ta phải tự hỏi nếu cái thời đại tốt đẹp của chúng ta, với đầy
rẫy mệt mỏi, hụt hẫng và cảm xúc khó chịu, chẳng phải là một môi trường
lý tưởng để nuôi cấy các định kiến trầm trọng mà tôi thật lòng không muốn
thấy con người mắc phải dù chúng có thể được chữa trị.
Sự trì hoãn trong định kiến.
Nhà bác học tập trung ý nghĩ cho vấn đề của ông ta, được xem như
một “người đãng trí”. Nhưng thật sự ông ta không hề đãng trí: ông ta đang
bị trì hoãn. Tôi có nói đến sự trì hoãn trong các mục Mệt mỏi và Nhút nhát.
Nếu nhà bác học đó không nhận ra điều này, chỉ vì tâm trí ông ta đang dồn
hết cho vần đề đó đến mức không còn nghe thấy hoặc nhận biết những gì
