hứng chịu thái độ không thông cảm cũng chính vì lý đó. Người ta không
ngừng nói với họ các khái niệm về ý chí, mà không hề nghĩ rằng tính năng
này đã bị sai lệch ngay từ lúc khởi điểm. Tại sao? Bởi vì cách hoạt động mà
thần kinh tạo ra ý chí đã bị sai lệch. Điều đó không khác gì việc yêu cầu một
nhạc sĩ vĩ cầm hãy chơi nhạc theo nốt mi trên một dây đàn được so với nốt
fa. Người nhạc sĩ đó muốn biểu diễn lắm chứ… nhưng cây vĩ cầm chỉ cho
ra nốt fa mà thôi. Thế chúng ta có phải hét lên, la ó, khinh bỉ anh ta, bắt
buộc anh ta bằng bất cứ giá nào cũng phải chơi nhạc theo nốt mi không?
Không! Chúng ta phải lấy cây vĩ cầm… và so dây lại theo nốt “mi”.
Bất cứ sự biểu hiện nào của một ý chí thực thụ, để được lộ diện, luôn
cần đến các điều kiện cơ bản. Zbinden đã tuyến bố “Lý luận sai là một tật
xấu tai hại không khác gì việc sử dụng mooc–phin hoặc bạch phiến”. Có thể
nói khác được không? Nếu lý luận “đúng” là kết quả của một cảm tính
“đúng” thì lý luận “sai” là kết quả của một cảm tính “sai”. Nhưng tiếc thay,
người ta quên điều này hết chín lần trong mười trường hợp… và tôi còn lạc
quan đấy!
Nếu cảm xúc vô thức đã nói “Không” thì mặc cho lý luận bảo “có”
cho đến kiệt sức đi nữa cũng không ăn thua gì. Trong bất cứ mọi trường
hợp, cảm xúc luôn chiến thắng. Một người bình thường hiếm khi hiểu được
điều này. Tại sao? Bởi vì trong con người ấy, có sự thỏa thuận giữa ý chí,
ước muốn và cảm tính. Có một thỏa hiệp giữa ý muốn với khả năng. Nhưng
có phải đôi khi anh ta cảm nhận có sự giằng co nội tại, được kèm theo nỗi lo
hãi không? Có phải “một cái gì đó” bắt anh ta phải làm ngược điều anh ta
muốn làm không? Mà trong tư tưởng anh ta đã phát triển sự tương khắc; mà
với thời gian anh ta làm cho nó nghiêm trọng hơn về cường độ và chiều sâu,
và chỉ đến khi đó anh ta mới hiểu được!
Thế thì, nếu bất cứ một bệnh tâm thần nào cũng có nền tảng cảm
xúc, thì liệu pháp tâm lý cũng phải nhắm vào cảm xúc đó. Và chính tại đó,
là cái ung nhọt tâm lý đang ẩn mình trong bóng tối.
Vì vậy ông Coué đã cố gắng làm như thế khi tuyên bố “Một khi trí
tưởng tượng và ý chí có tương khắc, trí tưởng tượng luôn chiến thắng, mà
