Thí dụ: Một ham muốn tính dục của đứa anh trai với đứa em gái:
“cái ấy”, là một bồn chứa tổng hợp, từ đó khởi phát một xung động tính dục
hướng về đứa em gái. Xung động đến ý thức của người anh trai dưới dạng
ham muốn. Ngay lúc đó, người anh trai chủ động loại bỏ ham muốn này, bởi
vì nó đi ngược lại các lề lối luân lý, tôn giáo, đạo đức, v.v… Như vậy anh ta
đã kiềm chế sự ham muốn của mình.
2. Sự ức chế.
Đây là một cơ chế vô thức. Cơ chế vận hành ngay trên chính xung
động. Xung động bị ức chế trước khi đến được ý thức. (Chúng ta sẽ thấy tại
sao). Điều này cũng có nghĩa là ngay lúc đó chúng ta không bao giờ biết
được chúng ta có ức chế một cái gì không. Nhưng các bạn sẽ hỏi, thế khi
nào chúng ta biết được là chúng ta có ức chế một xung động? Khi một triệu
chứng xuất hiện trên bề mặt ý thức, cho phép chúng ta khám phá sự hiện
diện của sự ức chế. Vì vậy, ở đây cũng thế, đó là bột hơi bị bể trên mặt hồ.
Hiển nhiên là những triệu chứng đó rất đa dạng: chúng gồm từ vài giấc mơ
đêm cho đến những định kiến vô cùng tai hại, không bỏ qua những bệnh lý
rất đa dạng về thể chất hoặc tâm lý.
Thí dụ: Một ham muốn tính dục của người anh đối với đứa em gái,
“cái ấy”, bồn chứa tổng hợp, phát ra một xung động tính dục hướng về đứa
em gái. Trong tiềm thức, các xung động của bản năng đụng phải đám hiến
binh của Siêu Ngã chặn đứng chúng lại và trả chúng về nơi xuất phát.
Trong trường hợp này, người anh trai không thể biết sự ức chế đã
được thực hiện trong anh ta. Nhưng khi ngủ lúc đêm tối, một triệu chứng có
thể xuất hiện dưới dạng một giấc mơ.
Trong trường hợp của sự ức chế, có phải lúc nào cũng có triệu chứng
không?… Tất cả tùy thuộc vào sức mạnh và thời gian của sự ức chế… Vài
ức chế nhỏ không đáng kể sẽ không để lại gì hoặc được thể hiện dưới dạng
một giấc mơ đêm. Vài ức chế khác kéo dài hơn cũng có thể không cho thấy
bất cứ một triệu chứng nào rõ rệt. Nhưng dù sao, chúng ta cũng có thể khám
phá ra chúng, dù chỉ bằng hành vi và thái độ của người đã “ức chế”.
