Thay vì thu hẹp tâm trí lại, người ta phải nới rộng nó ra cho tất cả
mọi thứ. Có rất nhiều sự giáo dục ngăn cản sự sung mãn, dạy phải lo sợ
trong cuộc sống, sự thù nghịch, tìm kiếm sự che chở cho các rối loạn thần
kinh, tính khiêu khích, v.v… Nhưng cũng chính các nhà giáo dục đó lại trở
nên bực mình khi một cuộc chiến tranh tàn phá hành tinh của chúng ta.
Giáo dục là phải xây dựng, chớ không phải tàn phá, khi cắt bỏ các
khả năng trí tuệ. Một lần nữa, để làm gì khi mình có một cây phong cầm
thật lớn mà chỉ biết đánh có vài nốt nhạc thôi, dù ngay sau đó người ta có
ban tặng cho mình một cái hôn tay thật đúng điệu đi nữa?
Khi những người trưởng thành trở lại trường học
Trở lại trường học là để báo cáo rằng mình không biết. Là để biết
mình có vài khái niệm sai lệch, hoặc nhiều khái niệm chưa đầy đủ hoặc
không có gì. Đương nhiên một phần của giáo dục là những hiểu biết từ bên
ngoài. Nhưng trên hết, nó phải được đặt nền tảng trên sự hiểu biết và khôn
ngoan nội tại. Người ta sẽ hiểu được là nếu tình trạng nội tại bị sai lệch thì
những ý niệm xuất phát từ đó đương nhiên cũng sẽ không đúng. Đây là sự
thật cơ bản. Nhưng có rất nhiều người từ chối nhìn nhận sự thật cơ bản này,
bởi vì họ sợ. Một sai lệch tâm lý sẽ ảnh hưởng lên tất cả hành động của
chúng ta, từ cái nhỏ nhất cho đến cái lớn nhất, với những hậu quả rõ nét ít
nhiều. Điều này đúng với tất cả các mặc cảm, tự ti, ức chế, v.v… Như vậy
tự giáo dục lại có nghĩa là ra khỏi vỏ bọc mà lần hồi đã đông cứng lại quanh
người mình. Và nhất là khi trở lại trường học có nghĩa người ta chấp nhận là
mình không biết.
Đã bao nhiêu lần người ta nghe thấy: “Dù sao thì tôi cũng biết cách
dạy con tôi như thế nào chứ, và về vấn đề này tôi không cần phải nhận lời
khuyên của bất cứ ai hết!”. Mà chúng ta hãy nhớ là cũng chính người này sẽ
van xin các lời khuyên của người thợ máy khi đem chiếc xe đi tu bổ; người
này sẽ hỏi về các ý kiến về cách mua vỏ xe, cách xây cất ngôi nhà, v.v…
Nhưng về cách giáo dục thì không bao giờ!
