Như vậy, ý chí là gì, mà theo đó nhiều triết gia và nhà tâm lý đã chú
tâm trong nhiều thế Kỷ, mà không bao giờ định nghĩa được nó? Nó có hiện
hữu không, hay là người ta tưởng cái ảo giác đó là chân lý? Người ta nói
“Tôi muốn”, là việc đương nhiên rồi… Nhưng có phải người ta đã nói thế
để giải thích các phản xạ đã trở nên ý thức không? Vậy thì, vai trò của
chúng ta trong trường hợp này là gì? Điều cần thiết là phải sáng suốt nhận ra
các phản xạ của chúng ta. Để có thể tự khẳng định với mình: “Tôi muốn và
quyết định điều này; thế các phản xạ đã thúc đẩy tôi là gì? Chúng đến từ đâu
và tại sao? Tâm trạng nội tại không chủ tâm của tôi là như thế nào, đã bắt
tôi thực hiện một hành vi mà tôi tưởng là tự nguyện?
Và một lần nữa, chúng ta lại rơi vào sự hiểu biết mà chúng ta phải có
ở chính con người chúng ta.
THẾ Ý CHÍ CÓ ĐÒI HỎI SỰ CỐ GẮNG, CÓ CO THẮT
HOẶC CĂNG THẲNG KHÔNG?
Theo ý nghĩa thông thường thì đúng như vậy. Thường người ta nghĩ
ý chí đòi hỏi một cố gắng. Người ta cho rằng sẽ không có ý chí nếu không
có sự cố gắng. Thế nhưng chúng ta sẽ thấy nếu ý chí đòi hỏi một cố gắng thì
sẽ không phải là một ý chí cao cả.
Đây là thí dụ của hai học sinh:
HỌC SINH 1
Rất giỏi. Tinh thần rất vững
mạnh. Sinh khí dồi dào. Không hề
phải cố gắng. Giải quyết các bài
toán một cách điêu luyện. Tâm trí
tập trung một có dễ dàng. Hiểu
ngay không một chút khó khăn.
Dễ dàng kết thúc học vấn, không
mệt mỏi quá đáng.
HỌC SINH 2
Học lực kém. Tinh thần suy nhược.
Sinh khí yếu đuối. Tiến tới một cách
khó nhọc. Phải cố gắng thật nhiều.
Không thể tập trung tâm trí. Dù sao
anh ta vẫn tiếp tục trong sự co thắt.
Anh ta “vận dụng” hết ý chí. Thật
chậm chạp, anh ta cũng giải quyết
được bài toán và thành công.
