Các nhà văn Xô viết và các nhà văn tiến bộ trên thế giới đã nhiệt liệt đón
chào Những trường đại học của tôi. L.Seifullina
, M.Prishvin
, R.Rolland
đã viết cho Gorky về ấn tượng mạnh mẽ sau khi
đọc cuốn sách của ông và ý nghĩa của nó đối với nền văn học và văn hóa
Xô viết.
Những trường đại học của tôi là một trong những tác phẩm của M.
Gorky được V. I. Lenin ưa thích. Ngày 28 tháng Giêng năm 1924, khi kể về
những ngày cuối đời của Vladimir llyich Lenin, N. K. Krupskaja
cho Gorky như sau: “Chiều chiều tôi thường đọc cho anh ấy nghe những
cuốn sách mà anh ấy chọn trong số sách được đưa từ thành phố tới. Anh ấy
đã chọn cuốn Những trường đại học của tôi. Lúc đầu anh ấy đề nghị tôi đọc
cho anh ấy nghe Korolenko
, sau đó là Những trường đại học của tôi.”
Những trường đại học của tôi của M. Gorky là cuốn sách giáo khoa về
cuộc sống không bao giờ cũ đối với thanh niên Xô viết và thanh niên toàn
thế giới. Đúng như lời M. Prisvin đã viết cho Gorky: “Cuốn sách này là
một sự kiện lớn trong nền văn học Nga, lớp thanh niên của chúng ta sẽ học
tập theo nó.” Bằng một câu chuyện đơn giản nhưng mạnh mẽ về cuộc đời
chàng thanh niên Peskov, cuốn sách dạy chúng ta không sợ khó khăn, dạy
chúng ta đấu tranh và chiến thắng.
Khoảng cách giữa thời kì “những trường đại học” của Peskov và ngày
xuất hiện đầu tiên của nhà văn M. Gorky trên văn đàn (1892) còn phải trải
qua bốn năm gian truân với nhiều chặng đường gian khó, nhưng cuối cùng
Peskov cũng đã vượt qua, bởi con người ấy đã bước trên đường đời với
“kiến thức đại học” độc đáo ‒ kinh nghiệm sống phong phú, “gói hành lí”
trí óc to lớn và lòng tin mãnh liệt vào con người. Với mỗi bước đường đời
mới, ở Peskov đã nảy sinh Danko đầy lòng hi sinh, Chim ưng dũng cảm và
Bài ca Chim báo bão kiêu hãnh giương cánh tiếp thêm sức mạnh cho anh.
Trần Khuyến
