cũng có thể nghe, với lòng tin thơ trẻ, những câu chuyện đi tìm lí trí và
hạnh phúc, về những kì công của lòng độ lượng.
Đối với tâm hồn kì lạ của những người này thì tất cả những gì khêu gợi
ước mơ về một cuộc sống dễ chịu theo ý muốn riêng đều đáng quý cả.
Nhưng ở những cuộc hội họp trong làng hoặc ở quán ăn trên bờ sông, khi
những người này tụ tập lại thành đám đông đen kịt, họ giấu đi đâu tất cả
những cái tốt đẹp của họ. Họ giống như cha cố khoác chiếc áo lễ dối trá và
giả nhân giả nghĩa. Ở họ bắt đầu lộ ra sự khúm núm của con chó trước kẻ
mạnh, và lúc đó nhìn họ thật đáng ghét. Hoặc cũng có khi lòng họ bỗng
nhiên tràn ngập sự độc ác của giống chó sói, họ dựng tóc gáy, nhe răng, la
hét một cách thô lỗ, sẵn sàng đánh nhau, và đánh nhau chỉ vì những chuyện
bé mọn. Trong những phút giây đó, họ thật đáng sợ và có thể phá hủy cả
nhà thờ mà tối hôm qua họ vừa đi lễ một cách hiền lành ngoan ngoãn như
những con cừu đi vào chuồng. Trong số họ cũng có những người thích mơ
mộng và những người có tài kể chuyện, nhưng họ không được ai yêu mến:
Họ sống để làm trò cười cho làng xóm, không được giúp đỡ, bị khinh bỉ.
Tôi không biết sống và cũng không thể sống giữa những con người này.
Tôi giãi bày tất cả những ý nghĩ cay đắng của tôi cho Romass nghe hôm
chúng tôi chia tay nhau.
– Anh kết luận khá sớm. ‒ Romass nhận xét, vẻ trách móc.
– Nhưng tôi biết làm thế nào, nếu như kết luận này đã được hình thành
rồi?
– Kết luận ấy không đúng! Không có căn cứ.
Anh dùng những lời lẽ nhã nhặn, cố làm cho tôi tin rằng tôi không đúng,
tôi sai lầm.
– Không nên vội chê trách! Chê trách thì dễ thôi, anh không nên mê cái
đó. Nên bình tĩnh nhìn nhận mọi chuyện, nên nhớ một điều: Mọi vật đều
phát triển, mọi vật đều đi tới sự tốt đẹp hơn. Chậm ư? Nhưng vững chắc!
Anh hãy nhìn khắp mọi nơi, hãy thăm dò mọi cái, hãy can đảm, nhưng chớ
có vội chê trách. Thôi, tạm biệt anh bạn thân mến!
