giận dữ và buồn chán tôi cảm thấy mình hoàn toàn có thể phạm tội, chống
lại không riêng gì “chế độ tư hữu thần thánh”. Nhưng đầu óc lãng mạn của
tuổi trẻ đã ngăn tôi không đi chệch con đường mà tôi phải đi. Ngoài tác gia
Bret Harte nhân đạo và các tiểu thuyết rẻ tiền, tôi đã đọc khá nhiều sách có
giá trị. Những sách đó làm thức tỉnh trong tôi lòng khao khát hướng tới một
cái gì tuy chưa sáng tỏ nhưng có ý nghĩa hơn tất cả những điều tôi đã thấy.
Và đồng thời tôi cũng có được những mối quen biết mới, những ấn
tượng mới. Trên khu đất trống cạnh nhà Yevreinov, các học sinh trung học
tụ tập nhau chơi ki
. Tôi thích nhất là Guri Pletnyov, một người trong bọn
họ. Anh có nước da rám nắng, tóc đen nhánh như người Nhật Bản, mặt đầy
những chấm đen li ti như xát thuốc súng. Anh luôn luôn vui cười, chơi rất
cừ và khi bàn luận thì tỏ ra khôn ngoan. Anh có rất nhiều mầm mống của
những tài năng muôn hình muôn vẻ. Cũng như hầu hết những người Nga có
tài năng khác, anh sống nhờ vào những gì trời phú, chứ không nghĩ đến
việc đẩy mạnh và phát triển chúng. Yêu thích âm nhạc, có một thính giác
tinh tường và sự nhạy cảm tuyệt diệu với âm nhạc, anh chơi các loại đàn
gusli
, balalaika và phong cầm như những nghệ sĩ thực thụ, nhưng không
cố gắng để sử dụng được những loại nhạc cụ khác phức tạp hơn, cao cấp
hơn. Anh sống nghèo nàn, ăn mặc tồi tàn, nhưng áo quần anh mặc rất hợp
với dáng vóc mạnh bạo, với điệu bộ phóng khoáng, với cử chỉ nhanh nhẹn
của thân hình gân guốc: một chiếc sơ mi rách, nhàu nát, một cái quần đầy
mảnh vá và một đôi ủng gót đã mòn vẹt, có nhiều lỗ thủng.
Anh giống như người vừa mới bình phục sau cơn ốm nặng kéo dài, hoặc
như người tù vừa ra khỏi ngục hôm qua. Mọi điều trong cuộc sống đối với
anh đều mới mẻ, thích thú, tất cả đều gợi cho anh một niềm vui rạo rực, anh
lao giữa cuộc đời như một quả pháo hoa.
Khi biết tôi phải sống vất vả gian nan, anh bảo tôi đến ở chung với anh
và gắng học để làm thầy giáo trường làng. Thế là tôi đến ở tại một khu tồi
tàn, vui nhộn và kì lạ, gọi là “Marusovka”, mà chắc nhiều thế hệ sinh viên
Kazan đã từng quen thuộc. Đó là một ngôi nhà lớn gần như đổ nát ở phố
Ribnoryadskaya, hình như nó bị các sinh viên cơ cực, gái điếm và những
