Yevreinov giới thiệu tôi với một người bí mật. Việc giới thiệu này được
tiến hành rất thận trọng, khiến tôi cảm thấy hẳn phải có một điều gì hết sức
hệ trọng. Yevreinov đưa tôi ra ngoại ô thành phố, đến cánh đồng Arskoye.
Trên đường đi, anh cho tôi biết trước rằng việc giới thiệu này đòi hỏi tôi
phải thật cẩn thận. Cần phải giữ bí mật. Sau đấy Yevreinov chỉ cho tôi một
bóng người nhỏ, mờ mờ, đang chậm rãi bước đi giữa cánh đồng vắng vẻ.
Anh nhìn quanh, khẽ nói:
‒Anh ấy đấy! Cậu cứ đi theo sau và khi nào anh ấy đứng lại thì đến gần
và bảo: “Tôi là người mới đến…”
Những điều bí mật lúc nào cũng thú vị, nhưng trong trường hợp này tôi
cảm thấy buồn cười: Giữa một ngày nắng chói oi ả, trên cánh đồng, một
con người bé nhỏ đơn độc đang lảo đảo đi như một ngọn cỏ tàn úa, và tất cả
chỉ có thế! Sau khi đuổi kịp anh ta ngay chỗ cổng nghĩa địa, tôi nhìn thấy
trước mặt tôi là một chàng thanh niên có khuôn mặt gầy gò, bé nhỏ với đôi
mắt nghiêm nghị, tròn xoe như mắt chim. Anh mặc chiếc áo khoác thể dục
màu xám kiểu học sinh trung học, nhưng hàng cúc đồng sáng loáng đã đứt
hết, thay vào đó là những chiếc cúc xương đen, trên chiếc mũ lưỡi trai cũ
nát của anh còn in vết một chiếc phù hiệu. Nói chung, trong con người anh
ta có một cái gì non nớt, dường như anh cố làm ra vẻ ta đây là người lớn.
Chúng tôi ngồi giữa hàng mộ chí, dưới bóng những khóm cây um tùm.
Anh ta nói bằng giọng khô khan và ra vẻ quan trọng. Nói chung tôi không
ưa anh ta chút nào. Bằng một giọng nghiêm trang, anh hỏi tôi đã đọc những
gì và đề nghị tôi tham gia học tập trong nhóm do anh tổ chức. Tôi đồng ý
và chúng tôi chia tay nhau. Anh ta ra trước, sau khi cẩn thận quan sát cánh
đồng vắng tanh.
Trong nhóm tôi còn có ba bốn thanh niên khác tham gia, tôi là người trẻ
nhất và hoàn toàn chưa được chuẩn bị gì cho việc nghiên cứu cuốn sách của
John Stuart Mill có lời chú thích của Chernyshevsky
. Chúng tôi tụ tập
tại phòng riêng của Milovsky, một học sinh trường Sư phạm. Sau này anh
ta viết truyện ngắn lấy bút danh là Yeleonsky, và sau khi sáng tác được độ
năm tập thì anh tự sát. Biết bao người tôi gặp đã tự nguyện lìa bỏ cuộc đời!
