phải tìm “chỗ trú” cho mùa đông, và tôi đã tìm được ở lò bánh mì của
Vassili Semyonov.
Giai đoạn này của cuộc đời tôi đã được tôi tả lại trong các truyện ngắn
Người chủ, Konovalov, Hai mươi sáu anh chàng và một cô gái. Thật là một
thời kì vất vả! Nhưng cũng lại là một thời kì đã dạy cho tôi nhiều bài học.
Thể xác đã cực nhọc, tinh thần còn nặng nề hơn.
Từ khi tôi bước chân xuống hầm của xưởng làm bánh, lập tức mọc lên
một “bức tường quên lãng” giữa tôi với những con người mà nhìn thấy họ
và nghe họ nói đã trở thành điều cần thiết đối với tôi. Không có ai trong
bọn họ đến xưởng gặp tôi cả, còn tôi phải làm việc mười bốn giờ một ngày,
cũng không thể đến chỗ Derenkov vào những ngày thường được. Những
ngày lễ thì tôi hoặc là ngủ, hoặc là ở nhà với các đồng nghiệp. Một số
người ngay từ những ngày đầu đã nhìn tôi như nhìn một thằng hề ngộ
nghĩnh, số khác thì yêu quý tôi một cách ngây thơ như những đứa trẻ yêu
quý một người biết kể những chuyện cổ tích thú vị. Chỉ ma quỷ mới biết
được là tôi đã nói gì với những người đó, nhưng dĩ nhiên tôi đã nói tất cả
những điều có thể gợi lên cho họ niềm hi vọng vào một cuộc sống khác dễ
chịu và có ý nghĩa hơn. Thỉnh thoảng tôi thành công trong việc đó, và hễ cứ
nhìn thấy những tia buồn bã nhen lên trên gương mặt húp híp và trong các
khóe mắt của họ bùng lên tia lửa bực tức và giận dữ, tôi lại thấy vui sướng
và tự hào nghĩ rằng tôi đang làm “công tác quần chúng”, đang “giáo dục”
họ.
Nhưng tất nhiên thường là tôi cảm thấy bất lực với sự thiếu hụt về kiến
thức của mình. Tôi không thể trả lời được ngay cả những vấn đề đơn giản
nhất trong cuộc sống và trong đời sống hằng ngày. Những lúc ấy tôi thấy
mình như bị ném vào một cái hố tối om, dưới đó mọi người lúc nhúc như
những con giòi mù, chỉ cốt sao lãng quên được thực tại và đi tìm sự lãng
quên đó trong các quán rượu, trong những cánh tay ôm ấp lạnh giá của bọn
gái điếm.
Hằng tháng, việc đi chơi nhà thổ đã thành thông lệ vào ngày lĩnh lương.
Một tuần trước ngày hạnh phúc này, mọi người đã công khai mơ ước niềm
