nghĩ như người Do Thái, rằng con người sinh ra là để cho ngày Sabbath
phải không?
– Người Do Thái họ không nghĩ như vậy…
– Có quỷ biết được chúng nghĩ như thế nào, cái bọn ngu dốt ấy. ‒ Anh ta
trả lời, cầm mẩu thuốc lá ném xuống sông và đưa mắt dõi theo.
Chúng tôi ngồi bên bờ sông Neva, trên chiếc ghế bằng đá hoa cương
trong một đêm thu trăng sáng. Cả hai chúng tôi đều khổ sở vì một ngày lo
lắng vô ích, vì cái ước vọng bướng bỉnh nhưng vô ích: Muốn làm được một
điều gì tốt, có ích.
– Cậu đi với chúng tớ, nhưng cậu không phải là người của chúng tớ, tớ
muốn nói như vậy đấy! ‒ Anh ta khẽ nói tiếp, giọng đắn đo. ‒ Bọn trí thức
thích phiền nhiễu, từ bao thế kỉ nay chúng gắn với những cuộc nổi loạn.
Chúa Jesus là một kẻ mơ mộng đã nổi loạn vì những lí tưởng xa lạ nào thì
bọn trí thức cũng nổi loạn vì những mộng tưởng viển vông như thế. Hễ cứ
có một kẻ ôm mộng tưởng nổi loạn là lập tức có bọn vô dụng, đê tiện, vô
lại đi theo ngay. Tất cả chỉ vì tức giận mà thôi, vì chúng thấy trong cuộc
sống không có chỗ đứng cho chúng. Người công nhân khởi nghĩa vì cách
mạng, họ cần đạt được sự phân phối công bằng các công cụ và sản phẩm
lao động. Sau khi hoàn toàn giành được chính quyền, anh tưởng họ sẽ tán
thành thành lập nhà nước đấy phỏng? Không đời nào! Tất cả sẽ đi mỗi
người mỗi ngả, và mỗi người sẽ chỉ lo tìm cho mình một xó yên tĩnh…
Anh nói đến kĩ thuật ư? Nó chỉ tổ siết chặt thêm cái thòng lọng trên cổ
chúng tôi, trói buộc chúng tôi chặt hơn mà thôi. Không, cần phải được giải
phóng khỏi lao động vô ích. Con người muốn yên ổn. Nhà máy và khoa
học không đem lại sự yên ổn. Mỗi người cần không nhiều lắm. Việc gì tôi
phải xây dựng thành phố khi mà tôi chỉ cần một ngôi nhà nhỏ! Nơi nào
người ta sống chồng chất lên nhau, nơi đó có nào ống dẫn nước, nào cống
rãnh, nào đèn điện. Hãy cứ thử sống không có những thứ đó xem, thật dễ
chịu biết bao! Không, chúng ta thừa nhiều thứ lắm. Và tất cả những thứ đó
đều là do bọn trí thức tạo nên. Chính vì thế mà tôi nói bọn trí thức là loại
người có hại.
