Nhưng trạng sư, cúi mình trên đống giấy tờ, hút xì gà, nhả những
vòng tròn khói, thậm chí không nhìn người hầu trung thành.
Ngày hôm sau, ngài Tomasz vẫn còn muốn ngồi với đống hồ sơ;
khoảng hai giờ chiều, ngài ăn bữa trưa và lại ngồi tiếp. Khuôn mặt
hồng hào của ngài và bộ râu quai nón trên nền xanh lam của tấm thảm
trong phòng gợi hình ảnh “một kịch trường tự nhiên”. Mẹ của đứa bé
mù và người bạn gái đang may bít tất dài trên máy tỏ ra ngưỡng mộ
trạng sư và nói rằng ngài giống như một người đàn ông góa khỏe mạnh,
kẻ có thói quen từ sáng sớm đến chiều tối cứ mơ màng trên bàn giấy.
Trong khi đó trạng sư, mặc dù lim dim mắt, hoàn toàn không mơ
màng, chỉ suy nghĩ về vụ kiện.
Công dân X năm 1872 đã sang tên cho con của em gái mình một
điền trang, còn năm 1875 - cho con của chú em mình một tòa nhà. Con
của chú em khẳng định rằng công dân X bị điên năm 1872, còn con
người em gái chứng minh rằng X mãi đến năm 1875 mới bị tâm thần.
Ngược lại, chồng của em gái người quá cố đã đưa ra những chứng cứ
không có gì nghi vấn, rằng X cả trong năm 1872, lẫn năm 1875 đều
hành động như một kẻ điên dại, còn toàn bộ tài sản của mình thì ngay
từ năm 1869, tức là từ thời kì còn hoàn toàn tỉnh táo, đã sang tên cho
em gái.
Ngài Tomasz được đề nghị nghiên cứu xem khi nào X thực sự bị
điên, và sau đó đứng ra hòa giải ba bên cãi cọ, trong đó không bên nào
chịu nhường nhịn.
Khi trạng sư đang chìm ngập trong những vấn đề phức tạp như vậy,
thì xảy ra trường hợp kì lạ, hết sức khó hiểu.
Trên sân trong, ngay dưới cửa sổ của ngài Tomasz bỗng vang lên -
tiếng đàn quay!...
Giá như kẻ đã chết X bật dậy từ dưới mộ, tỉnh táo trở lại và đi đến
văn phòng để giúp trạng sư giải quyết vấn đề khúc mắc, thì chắc chắn
ngài Tomasz cũng không sửng sốt bằng lúc này, khi nghe thấy tiếng đàn
quay!...
