không lừa đảo, tôi không bảo là họ không đào. Nhưng kẻ đầu tiên đào
nó chính là sự quên lãng cái điều hiển nhiên là tất cả mọi người đều do
cùng một Thượng đế sinh ra.
Ông đút ngón tay cái và ngón trỏ vào lòng bàn tay, như định nhón
thuốc hút, và chìa ngón tay út ra, bằng cử chỉ ấy muốn nói đến sự chính
xác trong luận chứng của mình.
- Đó là sợi chỉ đầu tiên, sợi chỉ bị đứt ở chỗ đó. Một số bắt đầu lôi
kéo mọi người đến với mình, còn những kẻ khác lại lôi kéo đến với họ,
và thế là chỉ tiếp tục bị đứt. Ân nhân nói rằng đối với người Do Thái,
tiền là tất cả, đúng không? Nào, cứ cho là như vậy đi! Ân nhân có hiểu
tại sao không? An nhân không hiểu chứ gì? Ân nhân nghĩ rằng là bởi vì
người Do Thái láu cá phải không? Thế thì ân nhân lầm rồi. Ân nhân có
biết cái cột ở Ujazdow không? Ồ, ân nhân cười à? Ở đấy, chỗ cái cột
kia sẽ đặt danh dự và sự thông minh, cả tiếng tăm lớn, cả biểu tượng
lớn, cả dòng họ lớn, cả những trụ sở lớn, cả những đồng tiền nữa. Đúng
vậy! Nếu một người leo được lên cái cột để nhận danh dự, người thứ
hai nhận sự thông minh, người thứ ba nhận biểu tượng, người thứ tư
nhận tiếng tăm, sẽ tìm ra kẻ vì đồng tiền mà leo lên cột đó, mặc dù
những cái khác cũng có ở trên đó. Nhưng nếu ở trên cây cột đó chỉ đặt
tiền, mà không có danh dự, tiếng tăm, sự thông minh, thì vì cái gì mà
mọi người leo lên cây cột đó? Ân nhân nghĩ sao? Người ta leo lên đó vì
đồng tiền và không vì cái gì khác nữa hay sao? Thế còn những người ở
phía dưới, những kẻ đứng nhìn, họ sẽ hét lên: Ôi chao, sao lại có thứ
dân láu cá như thế chứ, chỉ leo lên vì đồng tiền, đồng tiền là tất cả đối
với họ! Những kẻ nhỏ bé hơn hoặc đứng ở chỗ đất sâu hơn, nhìn thấy ít
hơn, sẽ càng hét lớn hơn. Và chỉ có những người cao lớn, những người
đứng ở trên cao mới nhìn thấy rằng trên cây cột kia chẳng đặt cái gì
khác cả và với những kẻ leo lên vì thứ đặt trên đó, họ sẽ không ngạc
nhiên, và sẽ không hét lên: Cái gì đặt trên cây cột của chúng tôi? Chỉ có
những đồng tiền nằm ở đó, chúng tôi trèo lên đó vì đồng tiền. Song đó
không phải là điều tồi tệ nhất. Điều tồi tệ nhất là có hai cây cột tồn tại
và trên đó đặt những thứ không bằng nhau.
