kéo theo vệt vẩy vàng, thay đổi màu sắc, ánh lên, tỏa sáng, rực cháy và
tắt ngấm ở đâu đó phía trời xa. Con tàu bơi vào dải băng sáng đó, bây
giờ hình như đang đuổi theo vầng mặt trời trốn chạy. Làn khói bật ra từ
ống khói trở nên đỏ lựng, những cánh buồm và những sợi dây ẩm ướt
rực hồng, thủy thủ bắt đầu ca hát, trong khi đó thì quả cầu lửa mỗi lúc
một lớn lên và mỗi lúc một rơi sâu xuống vực thẳm. Không lâu sau, chỉ
còn nhìn thấy một nửa vầng mặt trời phía bên trên sóng, sau đó chỉ nhìn
thấy những tia sáng, còn sau nữa trên cả phía trời tây chỉ còn lại một
vầng ánh dương lớn và không còn nhận biết trong thứ ánh sáng đó, đến
đâu thì kết thúc những lớp sóng ánh sáng, và bắt đầu bầu trời, không
khí và nước, kể cả những thứ đã thấm ánh sáng, giờ đang tắt dần; đại
dương chỉ gầm gừ bằng một thứ tiếng êm đềm, giống như đang thầm
thì cầu kinh buổi tối.
Trong những giây phút ấy, tâm hồn như được chắp thêm đôi cánh và
cái gì phải nhớ sẽ nhớ, cái gì cần yêu sẽ yêu say đắm, cái gì phải
thương sẽ bay về với cái đó. Lão Wawrzon và Marysia cả hai đều cảm
thấy rằng mặc dầu gió đưa họ về nơi ấy giống như đưa những chiếc lá
khô, nhưng cái cây quê hương họ không phải là phương trời kia, nơi họ
đang đi tới, mà là phương trời mà họ đã rời xa: đó là mảnh đất Ba Lan,
mảnh đất sùng đạo, đung đưa cánh đồng, rậm rạp cánh rừng, tràn đầy
lau sậy, đầy đồng cỏ với những khóm cúc vàng và nước lóng lánh bạc,
đầy những đàn cò, chim én, những cây thánh giá ven đường, những lâu
đài màu trắng nằm giữa rặng bồ đề; mảnh đất mà mỗi người khi lật
chiếc mũ lưỡi trai xuống chân đều được chào mừng bằng câu: “Vinh
danh Chúa!” và đáp lại: “Đời đời kiếp kiếp”, mảnh đất quyền quý, đó là
người mẹ ngọt ngào nhất, người mẹ chính trực, người mẹ yêu thương
hơn mọi thứ trên thế gian này. Vậy thì tại sao trái tim nông dân của họ
trước đây không cảm nhận được, mà bây giờ mới thấy? Lão Wawrzon
bỏ mũ xuống, ánh mặt trời chiều chiếu vào mái tóc bạc phơ; lão suy
nghĩ, con người khốn khổ đó không biết liệu có nên nói cho Marysia
điều mà lão cảm nhận được hay không; cuối cùng lão lên tiếng:
