Từ đây, họ phải hỏi đường đến Borowina.
Chúng ta hãy bỏ họ lại trong giây phút này. Giai đoạn phiêu bạt thứ
hai vì miếng bánh mì của họ đã kết thúc. Giai đoạn thứ ba diễn ra trong
rừng, giữa những tiếng rìu bổ và trong cảnh nặng nhọc vất vả của cuộc
sống trại ấp. Liệu giai đoạn đó có ít nước mắt hơn, ít đau khổ và rủi ro
hơn không - chúng ta sẽ biết ngay sau đây.
III
CUỘC SỐNG TRẠI ẤP
Borowina là cái gì? Đó là một trại ấp mới được lập ra. Rõ ràng là tên
gọi dễ dẫn người ta tới sự nhầm lẫn, khi giả thiết rằng, nơi nào có tên
gọi thì ở đó phải có đồ vật. Trước đây, các tờ báo Ba Lan, và thậm chí
cả báo tiếng Anh, xuất bản ở New York, Chicago, Buffalo, Detroit,
Milwaukee, Manitovok, Denver, Calumet, tóm lại là ở mọi địa phương,
nơi có thể nghe thấy tiếng Ba Lan, đều quảng cáo cho urbi et orbi
chung, và dành cho những người Ba Lan lập trang trại nói riêng rằng ai
trong số họ muốn khỏe mạnh, giàu có, hạnh phúc, muốn ăn ngon, sống
lâu, và sau khi chết chắc chắn sẽ được cứu rỗi, thì người đó hãy ghi tên
để nhận mảnh đất ở vùng thiên đường, tức là ở Borowina. Các quảng
cáo đó nói rằng Arkansas, nơi có Borowina tọa lạc hiện là vùng còn bỏ
trống, nhưng là vùng đất tốt cho sức khỏe nhất trên thế giới này. Đúng
ra thì thị trấn Memphis, nằm trên ranh giới, ở phía bên kia của
Mississippi, là hang ổ của bệnh sốt rét da vàng, tuy vậy, theo các quảng
cáo thì chẳng có bệnh sốt da vàng nào, cũng như chẳng có chứng sốt rét
nào có thể bơi vượt qua con sông như sông Mississippi được. Ở thượng
nguồn sông Arkansas vẫn chưa mắc bệnh, bởi lẽ những người láng
giềng, dân da đỏ Choctaw, sẵn sàng lột da đầu nó chẳng cần thương
tiếc. Bệnh sốt rét run rẩy trước màu da đỏ. Hậu quả của tình trạng đó là
dân định cư ở Borowina sẽ phải sống giữa bệnh sốt rét da vàng ở
phương đông và bọn người da đỏ ở phương tây, sống trong dải đất hoàn
toàn trung lập, và có ở phía trước mình tương lai là một nghìn năm nữa,
