kinh nghiệm học tập, rằng cậu sẽ quen với mọi chuyện, rằng cậu sẽ
quen với ngoại ngữ và biết nói đúng trọng âm, và trước hết sẽ cần ít
thời gian hơn để học bài. Nếu không như vậy thì từ lâu tôi đã viết thư
cho bà Maria và trình bày thực tình hình cho bà rõ. Hình như nuôi niềm
hi vọng không phải là vô ích. Ngay sau Lễ Các Thánh, Michas nhận
được ba điểm tuyệt đối, trong đó một điểm là của môn tiếng Latinh.
Trong tất cả các học sinh ở lớp chỉ mình cậu biết từ gaudeo là động từ
thời quá khứ của gavisus sum, còn cậu biết là vì sau khi nhận được hai
điểm tuyệt đối trước đó, cậu hỏi tôi, tiếng Latinh cụm từ “tôi vui
sướng” nói thế nào. Tôi nghĩ rằng cậu bé phát điên lên vì hạnh phúc.
Cậu viết thư cho mẹ bắt đầu bằng câu:
“Thưa mẹ yêu quý nhất! Liệu mẹ yêu của con có biết rằng từ gaudeo
ở thể hoàn thành chia thế nào không? Chắc cả mẹ lẫn em Lola đều
không biết, vì trong cả lớp chỉ một mình con biết điều đó.”
Đơn giản là Michas tôn sùng mẹ cậu. Kể từ lúc đó, cậu thường
xuyên hỏi tôi về các động từ hoàn thành và các phân từ. Giữ được các
điểm tuyệt đối đó bây giờ trở thành nhiệm vụ sống còn của cậu bé.
Nhưng đó chỉ là những luồng sáng ngắn ngủi của hạnh phúc. Ngay sau
đó, trọng âm Ba Lan tồi tệ của cậu đã phá vỡ mọi cố gắng của cậu, và
số lượng môn học quá lớn không cho phép cậu bé dành cho mỗi môn
một thời lượng cần thiết mà trí nhớ đã căng ra của cậu đòi hỏi. Chuyện
không may cũng góp phần làm tăng thêm nỗi bất hạnh của cậu. Cả
Michas lẫn Owicki đều quên không nói cho tôi biết về một bài tập viết
và chúng đã không làm bài đó. Owicki thoát vì với tư cách là học sinh
đứng đầu lớp, cậu ta thậm chí không bị hỏi về bài tập ấy, tuy nhiên
Michas thì nhận được lời quở trách công khai trước toàn trường cùng
với lời cảnh cáo có thể bị đuổi học.
Người ta cho rằng cậu đã cố tình giấu tôi về bài tập đó để khỏi phải
làm, còn cậu bé, kẻ không có khả năng nói dối bất cứ điều gì thì không
còn cách nào làm cho mọi người tin vào sự vô tội của mình. Để bảo vệ
mình, cậu có thể nói rằng cả Owicki cũng quên giống như cậu, nhưng
danh dự của nhà trường không cho phép làm điều đó. Trước sự bảo
