Ông không lo lắng bối rối tìm cách chạy tội. Ông chỉ tỏ bày một cách hết
sức giản dị và cao thượng chủ đích của ông. Ông đem tất cả của cải giúp
vào những việc công ích cho Athens. Ý nguyện của ông là làm cho đồng
bào được hạnh phúc. Đó là bổn phận mà ông thi hành theo lịnh của thần
linh, và ông đã nói với các quan toà là “Thần linh là những người mà tôi
xem là có đầy đủ uy quyền hơn các ông”.
Dĩ nhiên là lời nói của ông làm mất lòng toà án, nhưng điều xảy ra còn bi
đát hơn. Ông nói “Nếu đồng bào đề nghị tha bổng tôi với điều kiện là tôi
phải chấm dứt việc đi tìm chân lý thì tôi sẽ nói rằng, tôi cám ơn đồng bào –
những người dân Athens, nhưng tôi phải vâng lệnh Thượng Đế vì tôi tin
rằng Thượng Đế đã giao phó nhiệm vụ đó cho tôi, và khi nào tôi còn sống,
còn hơi thở thì tôi sẽ không bao giờ chấm dứt triết lý của tôi. Tôi sẽ tiếp tục
đi theo những người mà tôi gặp để nói với họ rằng, bạn không xấu hổ sao
khi chỉ biết yêu tiền tài danh vọng, bạn không nghĩ gì đến sự thông thái,
chân lý và tìm cách làm cho linh hồn được thăng hoa? Tôi không biết chết
là gì, có lẽ đó cũng là một điều hay, và tôi không sợ chết. Nhưng tôi biết
rằng bắt một người phải xa rời nhiệm vụ của mình là một điều xấu và tôi thì
thích những điều tốt hơn là những điều mà tôi biết rằng xấu”.
Ông bị một thiểu số buộc tội. Các quan toà đề nghị xử tử hình ông. Theo
luật pháp ở Athens, Socrates được quyền chọn lựa hình phạt, như lưu đày
chẳng hạn. Ông đề nghị được đối xử như từ trước đến giờ, tức là như một
người làm việc thiện. Như thế là ông phải khoản đãi và chi tiêu cho những
việc công cộng, như chịu tốn kém ban thưởng cho người thắng cuộc ở Thế
Vận Hội Olympic. Đột nhiên, ông lại đề nghị chỉ trả số tiền chuộc là một
đồng Hy Lạp để thay cho cái chết. Các bạn ông van nài ông trả ba mươi
đồng, ông cương quyết từ chối.
Toà án đã nổi giận thực sự. Socrates đã tỏ ra khinh bỉ những người xử
ông vì chính sự thông thái của ông. Rồi không cố gắng khó nhọc gì nữa.
Socrates bị kết án tử hình bằng cách uống độc dược, một phương pháp
trừng phạt của dân Athens. Triết gia chấp nhận bản án đó một cách im lặng,
và vẫn tiếp tục tuyên bố trước phiên toà để chứng tỏ phẩm hạnh của mình
