Ngày 30 tháng Năm
Những gì mới đây tôi đã viết cho bạn về hội họa chắc chắn cũng có giá trị
đối với thi ca, có điều là người ta phải nhận thức được những cái hay cái
đẹp và đám diễn tả nó. Nói như vậy thực ra là nói ít mà ý nhiều.
Hôm nay, tôi đã chúng kiến một màn kịch, chỉ cần sao chép lại y nguyên
cũng có được một bản tình ca tuyệt diệu nhất thế gian. Nhưng thi ca, tình ca
và kịch nghệ có ý nghĩa gì? Chả lẽ con người cứ luôn luôn phải nhờ vào sự
gia công thô tháp của nghệ thuật, mỗi khi mình muốn cảm thụ thiên nhiên?
Sau đoạn mào đầu này, nếu bạn hy vọng được nghe những gì cao đạo và tao
nhã, thế là bạn lại bị đánh lừa rồi! Kẻ đã cuốn hút tôi vào nỗi niềm cám kích
sôi động đến như thế thật ra chỉ là một nông dân thuần phác. Tôi sẽ kể cho
bạn nghe, và theo thói quen, tôi kể chuyện rất tồi, còn bạn, cũng theo thói
quen, sẽ cho rằng tôi cường điệu quá đáng. Nhưng vẫn là Wahlheim đấy
bạn ạ, lúc nào cũng là Wahlheim sản sinh ra những điều kỳ diệu ấy.
Có một tốp người rủ nhau ra uống cà phê dưới bóng cây bồ đề. Vì họ chẳng
làm tôi thích thú nên tôi tìm cớ ngồi lui lại về phía sau.
Lúc ấy có một người nông dân trẻ tuổi từ nhà bên bước ra. Anh ta lúi húi
sửa chiếc cày mà mới đây tôi đã vẽ. Vì rất ưng cung cách của anh, nên tôi
đến bắt chuyện, hỏi han anh về gia cảnh, và chẳng mấy chốc chúng tôi đã
quen nhau, thậm chí đã thân nhau, như lẽ thường mỗi khi tôi gặp gỡ những
con người chân chất như anh. Anh kể cho tôi rằng mình đang làm thuê cho
một góa phụ và được bà ta rất chiều đãi. Anh ta nói rất nhiều về bà ấy và ca
tụng bà hết lời, đến nỗi trong chốc lát tôi đã ngầm hiểu được rằng tất cả con
người và tâm hồn anh đã dâng tặng nơi nàng. "Nàng không còn trẻ nữa, -
anh kể tiếp, - nàng đã bị người chồng cũ đối xử tệ bạc nhưng nàng không
muốn đi bước nữa." Nghe anh kể, tôi thấy lung linh hình ảnh nàng, vì đối
với anh, nàng xinh đẹp biết bao, đáng say đắm biết bao, và anh ước ao được
nàng chọn làm bạn đòi để xóa nhòa những đấu tích mà lỗi lầm của người
chồng cũ còn để lại. Đáng lẽ tôi phải nhắc lại đúng từng lời từng chữ để bạn
