cháu chưa bao giờ được nghe các mục sư dạy người ta phải chống lại tính
khí ủ dột của con người!"
13- "Nhưng đấy lại là việc mà các mục sư ở
thành phố phải làm, - ông cụ trả lời, - chứ dân quê họ không biết ủ dột là gì.
Tuy nhiên thỉnh thoảng nên răn dạy đôi điều về chuyện đó cũng hay; ít ra
nó cũng là bài học đích đáng cho bà cụ nhà tôi và ông pháp quan." Mọi
người cười rộ lên, ông cụ cười rất hể hả, cho đến khi bị một trận ho làm đứt
quãng câu chuyện của chúng tôi. Sau một lát, chàng trẻ tuổi tiếp lời: - "Anh
bảo tính khí ủ dột là một tật xấu, tôi nghĩ nói thế là quá đáng." - "Không
đâu, - tôi đáp, - nếu nó làm tổn hại chính mình và cả người thân cận thì
đáng gọi là tật xấu lắm chứ! Chúng ta đã không thể làm cho nhau hạnh
phúc, như thế vẫn chưa đủ hay sao? Vậy thì tại sao lại còn cướp của nhau
một chút niềm vui mà đôi khi mỗi người có thể cho phép mình được hưởng.
Đố anh tìm được một người nào tính khí ủ dột mà lại đủ khôn ngoan để che
giấu và chịu đựng một mình, không mảy may ảnh hưởng đến những người
chung quanh! Hoặc nói cho đúng thì phải chăng tính khí ủ dột chẳng qua
chỉ là sự bất mãn với chính mình, bực dọc vì thấy mình kém giá trị, chán
ngán bản thân mình, và điều đó luôn luôn đi kèm với thói tị hiềm được kích
thích bởi một lòng tự ái điên dại! Ta nhìn thấy những con người hạnh phúc
mà chính ta không có chút dự phần, thê là ta không chịu nổi điều đó!" Lotte
mỉm cười khi thấy tôi khoa tay nói say sưa như thế; và một giọt lệ trong
khóe mắt Friederike đã khích lệ tôi tiếp lời: - "Thật bất hạnh thay cho kẻ
nào có diễm phúc được hưởng một trái tim, nhưng lại lạm quyền cướp đoạt
mất mọi niềm vui bình dị nảy nở chính từ trái tim đó! Tất cả những món
quà tặng, tất cả những sự ưu ái ân cần trên cõi đời đều không sao đền bù
được một khoảnh khắc hoan lạc đã bị nhiễm độc bởi sự giận dỗi vì tị hiềm
của một kẻ tàn bạo." Trong giây phút ấy, lòng tôi trào dâng bao nỗi niềm,
biết bao hoài niệm về những gì đã qua trỗi dậy xô lấn hồn tôi, và mắt tôi
rưng lệ. Tôi kêu lên:
- Ôi, giá như hằng ngày mỗi chúng ta đều biết tự nhủ mình: mi chẳng có
quyền gì đối với bạn bè của mi đâu, mi chỉ có quyền để yên cho họ hưởng
thụ lạc thú hoặc tăng thêm hạnh phúc cho họ bằng cách chia vui với họ mà
