Bạn nói rằng: “Hoặc là anh hy vọng nơi Lotte, hay là anh chẳng hy vọng gì.
Được đi! Trong trường hợp thứ nhất, anh hãy cố gắng để đạt được hy vọng,
hãy tìm cách thỏa mãn những ước muốn của anh; còn trong trường hợp sau:
anh hãy can đảm lên, hãy tìm cách thoát khỏi tình cảnh khốn khổ â
ấ y, vì
nó chỉ làm rã rời mọi sức lực của anh mà thôi!" - Bạn quý ơi! Nói thế có lý
lắm, và cũng... dễ lắm!
Nhưng với một kẻ bất hạnh mà cuộc đời đang chết dần chết mòn vì một
bệnh hiểm nghèo khó chữa, bạn có thể đòi hỏi con người ấy hãy nhanh
chóng chấm đứt nỗi đau đớn quằn quại bằng một nhát dao không? Vả
chăng, nỗi bất hạnh ấy đã tàn phá mọi sức lực của người bệnh, chẳng phải
đồng thời nó cũng cướp mất của anh lòng can đảm để tự giải thoát hay sao?
Cố nhiên, bạn có thể bác lời tôi bằng một sự so sánh tương tự, chẳng hạn:
kẻ nào lại chẳng thích chặt một cánh tay của mình hơn là để cuộc đời ngàn
cân treo sợi tóc, triền miên khiếp đảm và lo âu? - Tôi cũng chăng biết nữa!
Nhưng chúng ta chẳng nên làm khổ nhau bằng những chuyện so sánh làm
gì. Thế cũng đủ rồi, Wilhelm ạ. Và đôi khi, bạn ơi, tôi cũng có được một
chốc lát bùng lên lòng can đảm để bay lên và rũ bỏ tất cả, nhung lúc ấy - giá
như tôi biết được mình đi đâu về đâu?... Tôi sẽ dấn thân đi.
