Những kẻ điên rồ ấy đâu có biết rằng: Thực ra, địa vị chẳng có nghĩa lý gì;
kẻ chiếm chỗ ngồi cao nhất rất hiếm khi giữ vai trò chính yếu! Có biết bao
ông vua bị các quan thượng thư điều khiển, và biết bao quan thượng thư bị
các viên thư ký cai trị! Vậy người đứng đầu là ai? Theo tôi, đấy là kẻ biết
nhìn vượt qua đầu những kẻ khác, có dư thừa quyền lực hay mưu kế để có
thể phát huy hết sức lực và nhiệt tình nhằm thực hiện những ỷ đồ của mình.
Ngày 20 tháng Giêng
Lotte thân yêu! Tôi viết thư cho em đây, viết cho em trong căn phòng một
quán trọ chật hẹp của dân quê, nơi tôi tới náu mình lúc xấu trời. Từ ngày tôi
phiêu bạt tới đây, lang thang nơi miền D. buồn tẻ và sống giữa những con
người xa lạ, vâng, rất xa lạ đối với cõi lòng tôi, chẳng có giây phút nào,
chẳng có khoảnh khắc nào mà trái tim tôi không thôi thúc, giục giã tôi cầm
bút viết cho em; và giờ đây, sống trong túp lều này, trong nỗi cô đơn và bốn
bề vây hãm, trong lúc gió tuyết lồng lộn quất vào ô cửa sổ phòng tôi, thì ý
nghĩ đầu tiên của tôi - đó là em! Vừa bước chân vào phòng, hình ảnh về em
đã xâm chiếm hồn tôi, kỷ niệm cùng em bừng sống đậy, Lotte! Thiêng liêng
quá, nồng ấm quá chừng! Hỡi Chúa nhân từ! Thế là con lại được hưởng một
phút giây hạnh phúc!
Em quý nhất đời! Giá như em được thấy tôi đang thả mình trong những trò
giải trí! Em sẽ thấy hồn tôi khô héo biết nhường nào, lòng đòi đoạn không
lúc nào thư thái, và không có giờ khắc nào hạnh phúc đến bên tôi! Không!
Không bao giờ! Tôi đứng chơi đó như đứng trước một tủ kính trưng bày,
nhìn những con người và con ngựa nhỏ nhoi dạo qua dạo lại trước mắt
mình, tôi vẫn thường tự hỏi: Phải chăng đó chỉ là ảo ảnh? Tôi cùng chơi với
họ, hay nói đúng hơn: Tôi bị kéo vào cuộc chơi y như một con rối, và thỉnh
thoảng tôi đưa tay nắm bàn tay như gỗ của người đứng kế bên, và tôi rùng
mình rụt tay lại. Đêm đêm tôi tự nhủ: sáng mai này sẽ thưởng ngoạn cảnh
mặt trời lên, nhưng rồi ban mai đến, tôi nằm lì trên giường không muốn
