HÀI KỊCH
1.
Mùa hè năm 1831, vua Louis-Philippe của nước Pháp đang trong tâm
trạng tự tin. Những hỗn loạn về chính trị và kinh tế của Cách mạng
tháng Bảy, từng mang đến cho ông quyền lực một năm trước đó, đang
dần nhường chỗ cho sự thịnh vượng và trật tự. Ông có trong tay một
đội ngũ quan chức thạo việc dưới sự dẫn dắt của thủ tướng Casimir
Périer, và trong những chuyến thăm đến miền Bắc và Đông trong
vương quốc của mình, ông được tầng lớp trung lưu địa phương chào
đón như một anh hùng. Ông sống đời vương giả tại Cung điện Hoàng
gia ở Paris; hằng tuần dự những bữa tiệc vinh danh ông; ưa thích ăn
uống (nhất là món gan ngỗng và thịt thú săn); có một tài sản cá nhân
khổng lồ cùng với một người vợ và những đứa con đáng mến.
Nhưng có một đám mây nơi đường chân trời rạng nắng của
Louis-Philippe: cuối năm 1830, một nghệ sĩ hai mươi tám tuổi không
mấy tiếng tăm mang tên Charles Philipon ra mắt một tạp chí châm
biếm, La Caricature, trong đó anh ta vẽ đầu nhà vua (mà anh ta chỉ
trích là tham nhũng và bất tài trên diện rộng) thành một quả lê. Những
tranh biếm họa của Philipon không bợ đỡ, mô tả Louis-Philippe với
hai má chảy xệ và trán củ hành, chúng mang thêm một nét chê bai đầy
ẩn ý: trong tiếng Pháp từ poire, không chỉ nghĩa là “quả lê” mà còn là
“kẻ thộn” hay “thằng ngốc”, truyền tải súc tích một cảm giác thiếu
kính trọng trước những khả năng quản trị của vị quốc vương.
Điên tiết trước sự châm chọc, Louis-Philippe ra lệnh cho bộ hạ
chấm dứt việc lưu hành tạp chí và mua tất cả ấn bản chưa bán hết từ
các ki ốt ở Paris. Khi những biện pháp này không ngăn được Philipon,
vào tháng Mười một năm 1831, các công tố viên khép anh ta vào tội
“xúc phạm nhân thân nhà vua”, và triệu tập anh đến tòa án. Nói
chuyện trước một khán phòng đông đúc, nhà biếm họa mỉa mai cảm
