Phần lời nói của chúng ta cần phải chỉ ra rằng chúng ta thích thú và đánh giá
cao những nỗ lực, sự giúp đỡ, việc làm, sự suy nghĩ, sáng tạo hay thành quả
của trẻ thế nào. Ngôn từ của chúng ta cần phải được dàn dựng sao cho trẻ sẽ
chắc chắn rút ra từ đó một kết luận thực tế về phẩm chất của chúng. Ngôn từ
của chúng ta phải giống như một tấm phông nền kỳ diệu sao cho trẻ sẽ chỉ có
thể vẽ lên đó một hình ảnh tích cực về bản thân.
Kenny, 8 tuổi, đã giúp bố mình thu xếp lại tầng hầm của ngôi nhà. Trong lúc
giúp bố, cậu bé đã phải di chuyển rất nhiều thứ đồ nặng.
BỐ: Cái bàn thợ nặng thật. Chuyển nó đi thật là khó.
KENNY (giọng đầy tự hào): Thế nhưng con đã làm được đấy.
BỐ: Phải dùng nhiều sức lắm đấy.
KENNY (khoe những cơ bắp trên tay mình): Con rất khỏe mà.
Trong ví dụ này, bố của Kenny đã nói về sự khó khăn của nhiệm vụ mà cậu
con trai đã thực hiện. Tự Kenny đã rút ra kết luận về sức mạnh của bản thân.
Nếu bố cậu bé nói: “Con trai, con thật là khỏe,” thì Kenny có thể đã đáp lại:
“Không đâu bố. Ở lớp con còn có những đứa khỏe hơn nhiều.” Tiếp theo đó
có thể sẽ là những tranh cãi quyết liệt mà vô ích.
Chúng ta thường khen ngợi trẻ khi muốn chúng cảm thấy những điều tốt đẹp
về bản thân. Vậy tại sao khi ta nói với con gái mình: “Con thật xinh đẹp”, nó
lại phủ nhận điều đó. Tại sao khi ta nói với con trai mình: “Con thật thông
minh”, nó lại tỏ ra xấu hổ và chạy đi chỗ khác? Liệu có phải làm con cái vui
vẻ là việc quá khó đến nỗi khen ngợi chúng cũng chẳng ích gì? Tất nhiên là
không. Thực ra, trẻ con, cũng giống như hầu hết người lớn chúng ta, không
hưởng ứng những lời khen ngợi về phẩm chất hay những đặc điểm về thể chất
và tinh thần của bản thân. Trẻ con không thích bị đánh giá.
Người lớn chúng ta sẽ cảm thấy thế nào nếu người mà ta yêu thương cứ cuối
tháng lại đưa cho ta một bản đánh giá? “Khi hôn em đạt điểm A nhưng ôm ấp
thì em chỉ đạt điểm B, còn trong tình yêu, em luôn đạt điểm A+.” Chúng ta
hẳn sẽ thất vọng, cảm thấy như bị xem thường và không cảm thấy được yêu
35
