nói có ý định che giấu. Phản ứng đúng đắn trước một lời nói dối là thể hiện sự
thấu hiểu ý nghĩa thực sự của nó, chứ không phải là chối bỏ nội dung hay lên
án thủ phạm. Thông tin rút ra từ lời nói dối có thể được dùng để giúp đứa trẻ
phân biệt giữa thực tế và ước muốn.
Khi cô bé Jasmine, 3 tuổi, nói với bà mình rằng bé nhận được món quà Giáng
sinh là một con voi thực sự, bà của Jasmine đã phản ánh ước muốn của cô bé
thay vì cố gắng chứng minh rằng cô bé là kẻ nói dối. Bà trả lời: “Con ước
được như vậy phải không. Con ước con có một chú voi! Con ước mình sở hữu
một vườn thú! Con ước con có cả một khu rừng đầy các loài động vật!”
Cậu bé Robert, 3 tuổi, kể với bố rằng mình đã nhìn thấy một người đàn ông
cao bằng tòa nhà Empire State. Thay vì trả lời rằng: “Thật là một ý tưởng điên
rồ. Không ai cao tới mức đó cả. Con đừng nói dối,” bố cậu đã tận dụng cơ hội
này để dạy cho con trai một vài từ mới trong khi công nhận chứ không phủ
nhận suy nghĩ của cậu bé: “Ôi, chắc con đã nhìn thấy một người đàn ông rất
cao lớn, một người khổng lồ, một anh chàng to bự!”
Trong khi đang chơi trong hố cát, cậu bé Craig, 4 tuổi, bỗng nhìn về phía mẹ
và hét lên: “Con đường của con bị một cơn bão làm hỏng mất rồi. Con phải
làm gì đây?”
“Cơn bão nào!” mẹ cậu bé hỏi với giọng khó chịu. “Mẹ có thấy cơn bão nào
đâu. Con đừng có nói vớ vẩn nữa.”
Và thế là cơn bão trong trí tưởng tượng mà mẹ cậu bé lờ đi đã trở thành sự
thực. Craig nổi giận đùng đùng và kêu khóc ầm ĩ. Cơn dông tố này đáng lẽ đã
không xảy ra nếu mẹ của Craig nhận ra và hưởng ứng cậu bé bằng cách cùng
tham gia vào thế giới tưởng tượng của con: “Cơn bão đã xóa sạch dấu vết con
đường mà con đã vất vả lắm mới xây được à? Ôi…” Rồi sau đó, nhìn lên bầu
trời, cô có thể thêm vào: “Xin ông trời hãy đừng làm mưa bão ở đây nữa. Ông
đang xóa mất con đường mà con trai tôi vừa mới tạo ra rồi.”
Đối phó với sự thiếu trung thực: Ngăn chặn chứ đừng tra khảo
Nguyên tắc của chúng ta đối với những lời nói dối rất rõ ràng: Một mặt,
chúng ta không nên đóng vai ủy viên công tố hay điều tra viên để tra khảo thủ
66
