mà không lăng mạ hay hạ thấp phẩm giá của chúng. Ví dụ: “Mẹ thấy tức giận
và bị tổn thương khi con trai mình phớt lờ yêu cầu mà mình đã nhắc đi nhắc
lại là vặn nhỏ âm thanh xuống.”
Khi cha mẹ lắng nghe bằng đôi tai nhạy cảm, cố gắng tìm hiểu quan điểm của
trẻ, chấm dứt những nhận xét khiến trẻ bị tổn thương, thể hiện cảm xúc và
yêu cầu của mình mà không xúc phạm trẻ thì quá trình thay đổi ở trẻ sẽ bắt
đầu. Bầu không khí của sự cảm thông sẽ kéo trẻ lại gần với cha mẹ hơn; sự
công bằng, biết lắng nghe và tôn trọng sẽ được chú ý và noi theo. Những thay
đổi này sẽ không xảy ra trong ngày một ngày hai, nhưng nỗ lực mà bạn bỏ ra
chắc chắn sẽ được đền đáp.
Áp dụng những quan điểm và thực hành những thói quen này, cha mẹ sẽ
thành công trong phần lớn quá trình giáo dục trẻ về ý thức trách nhiệm. Tuy
nhiên, chỉ làm gương thôi là chưa đủ. Ý thức trách nhiệm còn được hình
thành ở mỗi đứa trẻ thông qua những nỗ lực và trải nghiệm của riêng chúng.
Trong khi tấm gương của cha mẹ tạo nên thái độ và môi trường thuận lợi cho
việc học tập, những trải nghiệm cụ thể sẽ làm sâu sắc thêm bài học, biến nó
thành một phần trong tính cách của trẻ. Bởi vậy, điều quan trọng là giao cho
trẻ những trách nhiệm cụ thể phù hợp với mức độ trưởng thành của chúng.
Ở hầu hết các gia đình, trẻ đưa ra vấn đề, nhưng cha mẹ lại là người tìm kiếm
giải pháp. Nếu muốn trẻ trưởng thành, cần phải trao cho chúng cơ hội giải
quyết vấn đề của chính mình. Sau đây là một ví dụ:
Thầy giáo của Phil đưa cả lớp đi trượt tuyết vào cuối tuần. Khi Phil, lúc đó 16
tuổi, đến trạm xe buýt, thầy giáo đã không cho cậu tham gia chuyến đi dài
năm tiếng đồng hồ này vì cậu đã quên mang theo tờ phiếu ghi ý kiến đồng ý
của phụ huynh. Cậu gần như phát điên. Trở về nhà, cậu đối diện với mẹ và
nói: “Mẹ, nếu mẹ không lái xe đưa con tới Vermont thì mẹ sẽ mất 100 đô-la
mà mẹ đã đóng cho chuyến đi.” “Phil,” người mẹ trả lời, “Mẹ biết là con
mong đợi chuyến đi này như thế nào. Mẹ ước gì có thể giúp con tới đó.
Nhưng con biết rằng đó là điều không thể mà.”
“Con có thể làm gì bây giờ?” Phil rên rỉ.
83
