* *
Nhà ở đây mái chấm gần sát đất, cửa ra vào ở đầu chái nhà. Cả làng chung
một giếng. Lưới dăng quanh làng. Ban ngày làng quạnh vắng, chỉ chiều
mới đem lại tiếng ồn ào, tiếng người và ngọn lửa ấm cúng. Nhưng làng mỗi
ngày một đông vui hơn và bây giờ là năm thôn năm giếng nước ngọt. Nhà
chủ làng ở thôn Giữa, bốn thôn Đông, Nam, Đoài, Bắc vây xung quanh.
Thôn Bắc có lò rèn, thôn Nam vá lưới. Nhà chủ làng có treo đồi mồi trên
vách và trống da trâu bên cửa. Làng có một ngôi đình nhỏ mái tranh thờ
chung cả Sơn thần và Ông cá voi. Tháng giêng làng mở hội có đấu vật, trai
gái kéo dèo (kéo co), tung quả còn qua vòng tre. Giết trâu tế thần, chủ làng
tung búa cho trai làng cướp đánh đầu trâu, mổ trâu lấy da làm nồi nấu thịt.
Chủ làng lo mọi việc, lo mở rộng làng, lo cho làng thêm người thêm của.
Cái lo nhất lúc này là lo đối phó với kẻ thống trị dị tộc.
Lẽ nào từ nay trai làng lại phải lui tới ở năm ở tháng trên các hòn đảo xa
vắng để mò ngọc trai, săn cá biển và tìm san hô, sò huyết nộp cho kẻ thù ?
Lẽ nào từ nay dân làng phải leo lên những vách đá cheo leo heo hút chìa ra
biển để bắt những ổ yến về cho giặc tiệc yến phè phỡn với nhau trên xương
máu của dân mình ?
Lẽ nào từ nay lại phải nộp lúa nộp mình cho giặc ? Và những ai sẽ từ bỏ An
Biên đi theo đoàn cống phẩm vượt nơi " phân mao cỏ rẽ " về tới Tràng An
?
Bọn chúng sẽ lại mò tới An Biên, nhâng nháo, hạch sách, nạt nộ tìm cách
vét của hiếp người !
Con trăng mùa xuân treo cao trên bầu trời yên tĩnh gọi nước triều lên. Triều
dâng ào ào cuộn sóng xô bờ. Đêm rộng vang tiếng biển. Tiếng biển cả đầy
