Nhưng có một vẻ gì đó rất trống rỗng trong tất cả các lời tường thuật, một
tiếng vang của một thực tế không có thật. Vì thế Richard bắt đầu viết một
bài rất dài về cuộc thảm sát. Chàng ngồi ở bàn ăn nhà Kainene và viết lên
những tờ giấy dài không kẻ hàng. Chàng cũng mang Harrison đến Port
Harcourt, khi làm việc chàng có thể nghe Harrison nói chuyện với Ikejidi và
Sebastian. “Anh không biết làm bánh sôcôla kiểu Đức à?”, cười mỉa mai
một cái. “Anh không biết mảnh vụn bánh mì rhubarb hả?” Thêm, một cái
cười móc họng chê bai.
Richard bắt đầu viết về những khó khăn của người tị nạn, hậu quả của
cuộc thảm sát, về những người kinh doanh đã chạy loạn bỏ lại sau lưng thị
trường miền Bắc, những giảng viên bỏ trường đại học và những người giúp
việc dân sự bỏ việc làm ở trong các cơ quan của các Bộ. Chàng cố gắng viết
đoạn kết luận.
Chúng ta cần phải nhớ rằng lần đầu tiên người Igbo bị thảm sát, cuộc
tàn sát có mức độ nhỏ hơn nhiều so với cuộc tàn sát mới vừa xảy ra, là mãi
từ năm 1945. Cuộc thảm sát đẫm máu này được chính quyền thực dân Anh
khởi đầu khi họ đổ thừa người Igbo đã tổ chức đình công toàn quốc, cấm
người Igbo xuất bản báo, và nói chung là khơi dậy sự kỳ thị chống đối người
Igbo. Quan niệm rằng chuyện tàn sát mới đây là hậu quả của “những mối
thù xưa cũ” là một quan niệm sai lầm. Các bộ lạc của hai miền Bắc — Nam
từ lâu đã liên hệ với nhau, ít nhất kể từ thế kỷ IX mà một số chuỗi hạt rất
quý giá được khám phá ở những khu di tích lịch sử Igbo-Ukwu đã chứng
minh cho điều này. Không thể nào chối cãi là những bộ lạc này đã từng có
chiến tranh với nhau và bắt nhau làm nô lệ nhưng họ không giết lẫn nhau
trong cung cách thảm sát tập thể như thế này. Nếu đây là thù hận thì lòng
thù hận này còn rất mới. Sự thù hận này được gây ra, nói một cách đơn
giản, bởi chính sách chia để trị ngấm ngầm do thực dân Anh áp dụng.
Những chính sách này lợi dụng sự khác biệt về văn hóa phong tục của các
bộ lạc và làm đủ mọi cách để phá hoại sự đoàn kết, do đó sẽ giúp cho sự cai
trị một quốc gia rộng lớn như thế này trở nên dễ dàng.
