điều phản mỹ cảm, một sai lầm của tạo hóa và gây ra ‘một tình huống trớ
trêu xét về phương diện cảm xúc con người’, theo cách diễn đạt của ông.
Ông coi bệnh tật là một cái gì cao quý và - ông nói thế nào nhỉ - khả kính, và
vì thế nó ‘hoàn toàn không phù hợp’ với ngu dốt. Đấy cũng là cách nói của
ông. Nếu thế thì không, tôi không đồng ý! Bệnh tật tuyệt đối không có gì là
cao quý cả, cũng chẳng có gì đáng để trân trọng, quan niệm này bản thân nó
đã bệnh hoạn rồi hoặc sớm muộn gì cũng trở nên bệnh hoạn. Có lẽ cách tốt
nhất để giúp ông xa rời quan điểm đó là vạch ra cho ông thấy nó đã già cỗi
xấu xa đến độ nào. Nó bắt nguồn từ một thời kỳ tăm tối mê muội, khi tư
tưởng nhân loại bị bóp méo và bị chà đạp không thương tiếc, một kỷ nguyên
đầy sợ sệt, ở đó thương yêu và hạnh phúc bị nghi ngờ là tà ma của ác quỷ,
trong khi đau yếu bệnh tật lại như tấm giấy thông hành dẫn đến thiên đàng.
Tri thức và tiến bộ đã xua đi bóng đêm của thời Trung cổ, bóng đêm một
thời đè nặng lên tâm hồn nhân loại, đành rằng chưa xóa tan được hoàn toàn,
cuộc chiến đấu giữa ánh sáng và bóng tối vẫn còn đang tiếp diễn; cuộc chiến
này có tên là lao động, thưa các ông, lao động trên trần gian, lao động phục
vụ cuộc sống trên trái đất này, vì danh dự và quyền lợi của con người. Và
mỗi ngày lại được tôi luyện thêm trong cuộc đấu tranh ấy, sức mạnh của
nhân loại sẽ được hoàn toàn giải phóng để dẫn dắt con người trên con đường
văn minh tiến bộ dưới ánh hào quang ấm áp rạng ngời.”
Thần sấm thiên lôi, Hans Castorp kinh ngạc và hổ thẹn nghĩ thầm trong
bụng, ông ta ca cải lương dễ sợ chưa! Mình đã làm gì để đến nông nỗi này?
Nhưng theo ý mình thì bài ca này chán thấy mồ. Không biết ông ta muốn gì
mà cứ nhai nhải không ngừng nhắc đến lao động thế nhỉ. Lúc nào cũng lao
động, mặc dù đã lên đến đây thì lao động thế quái nào được nữa. Và chàng
cất tiếng:
“Ông nói rất hay, thưa ông Settembrini. Thật hân hạnh được nghe những
lời chỉ giáo của ông. Theo tôi, không thể nào phát biểu một cách… một cách
giàu hình tượng hơn thế nữa.”
“Cảm thông”, Settembrini lại lên giọng, vừa nói vừa nâng cái ô lên cao
quá đầu một người đang tìm cách đi vượt qua họ, “sự cảm thông tinh thần
với những quan điểm của thời kỳ đen tối đầy đau khổ ấy - xin ông cứ tin tôi,
