“Cậu nghĩ thế à? Cũng chưa chắc đâu. Không hiểu sao tớ cứ có cảm
tưởng rằng đối với ông ấy dạy dỗ không phải là điều quan trọng nhất, có lẽ
dạy dỗ chỉ là thứ yếu thôi, còn chủ yếu là ông ta muốn có cơ hội nói, để cho
ngôn từ nảy lên lăn tròn… như những quả bóng cao su… và ông ta có vẻ rất
khoái thấy người khác đặc biệt đề cao khiếu ăn nói của mình. Tất nhiên nhận
định của chủ hãng bia Magnus về ‘những nhân vật đẹp’ là điều nhảm nhí,
nhưng lẽ ra Settembrini cũng nên giải thích văn học đem lại cho con người
nếu không phải cái ấy thì là cái gì. Tớ không muốn hỏi ông ta, sợ lại vạch áo
cho người xem lưng, vì thực tình tớ chẳng có kiến thức gì trong lĩnh vực văn
học và từ trước tới nay cũng chưa được mục sở thị một ông văn sĩ nào.
Nhưng nếu như giá trị của văn chương không phải ở những nhân vật đẹp thì
chắc hẳn là ở những ngôn từ đẹp, đấy là cảm tưởng của tớ trong những lần
chuyện trò với Settembrini. Ông ta sử dụng từ ngữ mới đáng ngại làm sao!
Nhắc đến ‘đạo đức’ mà giọng ngọt xớt - xin lỗi cậu, nhưng cả đời tớ chưa
dám mở miệng ra nói từ ấy bao giờ, thậm chí ở trường khi gặp chữ ‘virtus’
trong sách cũng chỉ dám dịch là ‘đức tính tốt’ mà thôi. Thú thực là khi nghe
nói đến cái từ ấy ruột gan tớ cứ thót lại. Và tớ cũng không khoái chí khi
nghe ông ta bêu riếu cả thời tiết xấu lẫn Behrens rồi còn kéo luôn bà Magnus
vào nữa, chỉ vì bà này ốm đau đến nỗi sụt ký, tóm lại ông ta bất mãn với tất
cả. Ngay từ đầu tớ đã nhận ra ông ta ở về phe đối lập. Ông ta đả phá tuốt
tuột mọi cơ sở nền tảng xã hội, thái độ ấy tớ thấy bệ rạc quá, thật chẳng biết
nên coi ông ta là người như thế nào nữa.”
“Cậu nói cũng đúng”, Joachim trầm ngâm đáp. “Nhưng đồng thời ông ta
lại có niềm tự hào riêng, không bệ rạc chút nào, ngược lại là đằng khác. Ông
ta là một người rất biết tôn trọng bản thân, tôn trọng con người nói chung,
chính vì thế mà tớ quý mến ông ấy, theo tớ ông ta là người tử tế.”
“Ừ, phải đấy”, Hans Castorp bảo. “Thậm chí nhiều lúc ông ta nghiêm
khắc dễ sợ, tiếp xúc với ông ta đôi khi tớ thấy ngại - biết nói thế nào nhỉ -
ngại bị giám sát, đúng thế, dùng từ ấy không sai đâu. Cậu biết không, tớ có
cảm tưởng hình như ông ta không tán thành chuyện tớ mua chăn để nằm
nghỉ, có vẻ như ông ấy phản đối và không hài lòng thì phải?”
