lại dán mắt vào hộp chiếu ảnh ba chiều, ống kính vạn hoa và mấy khúc
phim… Hans Castorp đã thuộc lòng lịch sinh hoạt hằng ngày ở đây, mặc dù
nếu bảo rằng chàng đã ‘hội nhập’ vào đời sống trên này thì vẫn còn quá
sớm.
Về căn bản có một điểm ngược đời trong quá trình hội nhập ở một nơi xa
lạ, cái quá trình - thường là rất khó nhọc - thích nghi với nhịp điệu mới và
thay đổi những thói quen cũ, mặc dù trong đa số trường hợp người ta tự
nguyện tiến hành để phục vụ một ý đồ nhất định, thế nhưng khi mới gần hội
nhập hoặc vừa kịp quen với nhịp điệu mới thì đã lại phải từ bỏ tất cả để quay
về trạng thái cũ. Người ta coi đó là một chút thay đổi, một khoảng gián đoạn
giữa dòng đời liên tục nhằm mục đích ‘nghỉ ngơi’, tức là: tái tạo và tăng
cường sinh lực cho cái cơ thể có nguy cơ xuống dốc hay thậm chí đã bắt đầu
rệu rã, cùn lụt và trở nên lười biếng vì nếp sống đều đều buồn tẻ. Do đâu mà
có sự rệu rã cùn lụt này nếu nhịp điệu sinh hoạt quá lâu không có gì thay
đổi? Ở đây nguyên nhân không đơn thuần là sự hao mòn thể xác và tinh thần
do những hoạt động sinh sống hằng ngày (vì nếu vậy chỉ cần nghỉ ngơi theo
đúng nghĩa đen của từ này là đủ để phục hồi sức lực); hơn thế đó là một hiện
tượng tâm lý, là cảm nhận về thời gian: ý thức về thời gian có nguy cơ tiêu
tan mất trong sự đơn điệu kéo dài, nó gần gũi và gắn bó mật thiết với những
xúc cảm của đời sống đến nỗi cái này suy yếu tất sẽ ảnh hưởng tai hại đến
cái kia. Có nhiều quan niệm rất sai lầm về bản chất của thời gian. Nhìn
chung người ta cho rằng nếu cuộc sống chứa đựng những điều lý thú và mới
mẻ thì thời gian ‘trôi đi nhanh’, tức là ngắn lại; trong khi đơn điệu, buồn tẻ
ngăn cản và làm chậm bước tiến của thời gian. Điều đó không phải lúc nào
cũng đúng. Có thể đơn điệu và buồn tẻ làm cho một lúc hay một giờ như bị
giãn dài ra, ‘kéo dài’ lê thê, nhưng về tổng thể nó lại cắt ngắn và làm bay
biến cả một khoảng thời gian dài hoặc rất dài như chơi. Ngược lại nội dung
phong phú đầy lý thú của cuộc sống có khả năng làm cho một giờ hay thậm
chí cả ngày trôi qua mau, tưởng như ngắn ngủi, nhưng xét cho cùng nội
dung ấy lại làm tăng thêm tầm vóc, trọng lượng và ý nghĩa của thời gian,
khiến cho những năm tháng đầy biến động trôi đi chậm hơn nhiều so với
cũng từng ấy tháng ngày nhưng nghèo nàn, trống rỗng, vô vị và cứ thế cuốn
