nổi khách tới chơi, và con gái nhà ấy sẽ không gả chồng được. Như vậy đấy.
Bây giờ nằm đây xem xét từ xa tôi thấy cách cư xử của họ thật quá quắt.
Ông đã miêu tả họ như thế nào nhỉ - điềm nhiên và? Và cương quyết! Hay
lắm, nhưng thế có nghĩa là gì? Đơn giản là lạnh lùng, cứng rắn. Vậy thì lạnh
lùng và cứng rắn nghĩa là gì? Là dã man. Bầu không khí ở dưới kia rất dã
man, không khoan nhượng. Từ xa quan sát thế này người ta phải rùng mình
ghê sợ.”
Settembrini chăm chú nghe, đầu gật gật. Ông ta vẫn tiếp tục gật đầu ngay
cả khi Hans Castorp đã phê phán cạn lời và nằm im. Rồi ông ta hít vào một
hơi dài và nói:
“Tôi không có ý định tô vẽ cho đẹp thêm lên cái hiện tượng đặc biệt thể
hiện tính dã man của đời sống con người trong xã hội ông. Chỉ có điều, kết
tội đời sống là dã man, đó là một biểu hiện đa sầu đa cảm. Khi còn ở trong
xã hội ấy chắc hẳn ông chẳng bao giờ nghĩ đến chuyện phản kháng, vì sợ trở
thành lố bịch. Ông rất đúng khi để mặc trách nhiệm ấy cho những kẻ đại lãn
đòi gánh vác việc quốc gia. Còn bây giờ ông lên tiếng chỉ trích, đó là một
dấu hiệu biến đổi nội tâm đáng ngại mà tôi không muốn thấy, vì ai đã nhiễm
thói quen chỉ trích môi trường sinh trưởng của mình, nơi chôn rau cắt rốn,
thì sẽ mất gốc lúc nào không hay. Ông kỹ sư, ông có biết thế nào là ‘mất
gốc’ không? Tôi, tôi biết rõ điều đó, ở đây tôi nhìn thấy những cảnh ấy mỗi
ngày. Chỉ cần nửa năm ở trên này là trong đầu con người trẻ tuổi kia (mà
gần như tất cả những người lên đây đều trẻ tuổi) không còn ý nghĩ nào khác
ngoài chuyện trai gái và đo nhiệt độ. Và muộn nhất là sau một năm anh ta sẽ
không thể nào thông cảm được với những người khác mình, đối với anh ta
bất kỳ người nào khác cũng ‘dã man’, hay nói đúng hơn là đầy lỗi lầm và
không hiểu biết gì cả. Ông thích nghe chuyện phải không, tôi có thể chiều ý
ông. Tôi có thể kể cho ông nghe câu chuyện về một người con trai, một
người chồng đã ở mười một tháng trên này, tôi có quen biết anh ta. Anh ta
chỉ lớn tuổi hơn ông chút ít, phải rồi, hơn một vài tuổi gì đó. Người ta cho
anh ta ra viện thử một thời gian, vì bệnh đã thuyên giảm, anh ta trở về nhà
trong vòng tay mong đợi của những người thân; không phải ông hay cậu, mà
là mẹ và vợ. Cả ngày anh ta nằm dài ngậm cây nhiệt kế trong miệng và
