Và người ông không ngần ngừ vén vạt áo khoác đuôi dài về đằng sau, rút
từ túi quần ra một chùm chìa khóa mở cửa chiếc tủ kính, từ trong lòng tủ
phả vào mặt cậu bé một luồng hơi thơm tho dễ chịu lạ lùng. Trong đó chứa
tất cả những đồ vật đã trở nên vô dụng, nhưng cũng chính vì thế lại có sức
thu hút đặc biệt: một cặp chân nến bằng bạc nhiều nhánh cong cong, một cái
phong vũ biểu vỡ với những hình chạm trổ bằng gỗ, một cuốn album gài
những tấm ảnh chụp bằng máy Daguerre
, một hộp đựng rượu mùi bằng gỗ
tuyết tùng, một thằng người Thổ Nhĩ Kỳ với lớp áo xống lòe loẹt và cái
đồng hồ dây cót trong bụng, trước kia khi lên dây cót nó có thể túc tắc đi
trên mặt bàn nhưng nay đã tàn phế và thất nghiệp từ lâu, một cái mô hình tàu
thủy cổ lỗ sĩ, và tận dưới cùng thậm chí có cả một cái bẫy chuột. Ông cụ lấy
ở ngăn giữa ra một cái thau tròn bằng bạc đã mờ xỉn, đặt trên một cái đĩa lớn
cũng bằng bạc, và đưa cả hai cho cậu bé xem, từng cái một, với lời giải thích
đã nhắc đi nhắc lại không biết bao nhiêu lần cho từng món đồ.
Đầu tiên cái thau và cái đĩa không phải là một bộ, như người ta có thể
nhận thấy qua hình thức của chúng, cậu bé được giảng giải thêm lần nữa;
tuy nhiên, người ông bảo, từ gần trăm năm nay, chính xác là từ khi có chiếc
thau, hai món đồ đã được dùng chung vào một mục đích. Chiếc thau rất đẹp,
dáng dấp đơn giản nhưng tao nhã, được làm theo thị hiếu nghiêm trang thời
đầu thế kỷ trước. Thau đúc trơn bằng bạc ròng, đáy tròn, trong lòng mạ
vàng; nhưng lớp vàng đã phai nhạt với thời gian trở thành loang lổ và xỉn đi
như mốc. Đường nét trang trí duy nhất là một chuỗi hoa hồng xen những
chiếc lá răng cưa chạm nổi quanh miệng thau. Còn cái đĩa có tuổi thọ cao
hơn nhiều, có thể đọc thấy trong lòng đĩa con số “1650” chạm theo lối cầu
kỳ bay bướm, xung quanh quấn quít đủ thứ hoa văn rườm rà theo ‘mốt hiện
đại’ thời bấy giờ, loằng ngoằng uốn lượn, chi chít hình gia huy và những
hình trang trí nửa giống ngôi sao nửa giống bông hoa. Nhưng ở mặt sau của
đĩa, được chạm trổ bằng nhiều kiểu chữ khác nhau, là tên những người đứng
đầu gia đình đã sở hữu chiếc đĩa này trong từng thời kỳ: cả thảy có bảy cái
tên, kèm theo là năm được thừa kế món đồ gia bảo. Và ông già với chiếc cổ
áo đặc biệt đưa ngón tay trỏ đeo chiếc nhẫn gia huy chỉ cho đứa cháu nội
từng cái tên một. Tên của người cha có ở đó, cả tên ông nội và ông cố nội,
