Những tập sách dày cộp ấy rất nặng nề và khó cầm trên tay, khi nằm đọc
Hans Castorp phải để mép dưới quyển sách tựa vào ngực, đè lên quãng bao
tử. Làm như thế rất tức bụng, nhưng chàng chấp nhận; miệng hé mở chàng
đưa mắt lướt theo những dòng chữ cao siêu từ trên xuống dưới, gần như
không cần tới ánh sáng lọc qua cái chao màu đỏ của ngọn đèn bàn, vì ánh
trăng rõ như ban ngày tưởng chừng nhìn thấy từng dấu chấm dấu phẩy. Đầu
chàng chuyển động theo ánh mắt đến khi cằm hạ xuống chống vào ngực, và
chàng dừng lại ở tư thế ấy giây lát trước khi lật sang trang mới, vừa chập
chờn suy nghĩ vừa thiêm thiếp ngủ hoặc giả trong khi ngủ thiếp đi vẫn chập
chờn đuổi theo ý nghĩ. Chàng miệt mài nghiên cứu, mặc cho vầng trăng lặng
lẽ theo quỹ đạo bất di bất dịch của mình lướt qua thung lũng miền sơn cước
lấp lánh băng tuyết trong như pha lê, chàng cặm cụi đọc về chất hữu cơ, về
các đặc tính của chất nguyên sinh, thứ vật chất nhạy cảm làm nên sự sống
tồn tại ở trạng thái đặc biệt lơ lửng giữa sinh và diệt, chàng nghiến ngấu như
nuốt từng lời về sự hình thành những tế bào sống sơ khai vẫn còn tồn tại cho
tới ngày nay, chàng đọc với một mối quan tâm tha thiết dành cho sự sống và
những bí mật vừa thiêng liêng vừa nhơ nhớp của nó.
Sự sống là gì? Chẳng ai biết. Một cơ thể sống ý thức được rất rõ ràng sự
tồn tại của bản thân ngay từ lúc mới manh nha thành hình, không còn nghi
ngờ gì nữa, nhưng nó không biết cái gì làm nên sự sống trong nó. Ý thức
thông qua cảm nhận các kích thích bên ngoài, không còn nghi ngờ gì nữa, đã
thức tỉnh và đạt tới một mức độ nhất định ngay cả ở những sinh vật cấp thấp
có cấu tạo đơn giản nhất; và ta không thể khiên cưỡng quy kết sự xuất hiện
của ý thức cho một cái mốc nào đó trong quá trình tiến hóa chung của vạn
vật hay riêng của từng cá thể, chẳng hạn như cho rằng một sinh vật chỉ có
thể có ý thức nếu như nó đã có hệ thần kinh. Vì những động vật cấp thấp đã
làm gì có hệ thần kinh dù là ở hình thức đơn giản nhất, phức tạp như bộ não
lại càng không thể có, nhưng ai dám nói rằng chúng không có khả năng cảm
nhận kích thích tác động lên mình. Thậm chí người ta còn có thể gây mê và
làm tê liệt sự sống, bản thân sự sống chứ không phải chỉ một vài cơ quan
chức năng do nó tạo ra, tức là các giác quan và hệ thần kinh, mà thôi. Người
ta có thể khiến các tế bào sống - cả trong giới thực vật lẫn trong giới động
