của không khí nóng ẩm do lò sưởi, Hans Castorp cất nguồn dự trữ xì gà của
mình ở dưới hầm nhà, và sáng sáng chàng lần xuống đó lấy vào hộp một
lượng chỉ vừa đủ đáp ứng nhu cầu trong ngày. Bắt buộc lắm chàng mới ăn
bơ cắt ra từ miếng, còn thì ưa dùng loại bơ viên thành từng viên tròn nhỏ.
Hẳn quý vị cũng thấy, chúng tôi đã bỏ công miêu tả rất tỉ mỉ những sở
thích của Hans Castorp, nhưng chúng tôi cố không đánh giá một cách vội
vàng và tô vẽ cho chàng ta đẹp hơn hay xấu hơn con người thực của chàng.
Hans Castorp không thông minh xuất chúng mà cũng chẳng đần độn hơn
người, và nếu như chúng tôi có tránh dùng chữ “tầm thường” để tả chàng thì
lý do không phải ở trí thông minh hay tâm hồn đơn giản của chàng, mà chỉ
vì đã lưu ý đến số phận chàng ta, một số phận theo thiển ý của chúng tôi có
phần đặc biệt. Đầu óc chàng đáp ứng được những yêu cầu của trường trung
học phổ thông mà không cần ra công cố gắng gì nhiều - nhưng chắc chắn
chàng không hề có ý định cố sức vì bất kỳ điều gì trong bất kỳ hoàn cảnh
nào: không phải vì sợ khó nhọc, mà vì chàng tuyệt đối không tìm thấy lý do,
hay nói đúng hơn là không thấy có lý do tuyệt đối nào để phải nỗ lực làm gì;
và có lẽ cũng chính vì thế chúng tôi không muốn kết luận chàng là tầm
thường bởi lẽ nơi chàng không hiểu vì sao thiếu những động cơ thúc đẩy
chàng cố gắng hơn.
Con người không chỉ sống cuộc đời của riêng mình như một cá thể đơn lẻ,
mà, dù có ý thức hay vô ý thức, anh ta là một bộ phận của thời đại mình và
bối cảnh đương thời, và nếu anh ta nghiễm nhiên coi những cơ sở nền tảng
chung và điều kiện khách quan cho sự tồn tại của mình là tuyệt đối, và
không bao giờ nảy ra ý định phân tích khen chê, như trường hợp chàng Hans
Castorp chân chất của chúng ta đây, thì thế nào sự thiếu sót những điều kiện
ấy cũng gây ảnh hưởng nhất định đến tư tưởng đạo đức của anh ta. Mỗi
người có thể có những mục tiêu, ước nguyện, hoài bão, dự định của riêng
mình, đó là nguồn động lực thôi thúc anh ta cố gắng vươn lên và không
ngừng hành động; nhưng nếu hoàn cảnh khách quan xung quanh anh ta,
chính bản thân thời đại anh ta ngay từ đầu đã bóp nghẹt mọi hy vọng đạt đến
mục tiêu hay ước nguyện, bất kể tất cả những nỗ lực chủ quan, nếu anh ta
ngấm ngầm cảm thấy mình ở vào tình huống vô vọng không có tương lai, và
