lao động là vinh quang, mặc dù bản thân chàng khi phải lao động lại hay
ươn mỏi.
Ở đây chúng tôi muốn quay trở lại nhận định lúc trước dựa trên phỏng
đoán rằng, những ảnh hưởng do thời đại tác động lên cuộc đời một cá nhân
có thể dẫn đến hậu quả về thể lực cho người ấy. Làm sao Hans Castorp có
thể không coi trọng lao động cho được? Khinh thường lao động là trái lẽ tự
nhiên. Như sự an bài của vạn vật, lao động mang giá trị tinh thần cao quý
nhất đối với chàng, đúng ra không còn gì đáng trọng hơn thế nữa, lao động
là nguyên tắc quyết định sự tồn tại hay không tồn tại của một con người, là
tính tuyệt đối của thời gian, có thể nói rằng lao động tự nó đã khẳng định
chính mình. Theo nhận thức của chàng, lao động có bản chất thiêng liêng
như tôn giáo và không được phép hoài nghi. Nhưng liệu chàng có yêu lao
động không, đó lại là chuyện khác; vì dẫu cho có tôn trọng lao động đến đâu
chăng nữa, chàng vẫn không thể nào yêu thích nó được, bởi một lẽ đơn giản
là chàng không quen làm lụng. Phải làm việc là thần kinh chàng căng thẳng,
thân thể chàng rã rời, và chàng thẳng thắn thú nhận rằng, thực tình chàng
yêu thích những giờ nhàn rỗi hơn nhiều, khoảng thời gian bay bổng không
bị công việc hay lo âu đè lên nặng trĩu, khoảng thời gian rộng mở không bị
phân chia bằng những trở ngại phải nghiến răng ráng sức vượt qua. Mâu
thuẫn ấy trong quan hệ với lao động bắt buộc phải được giải tỏa. Có lẽ tinh
thần và thể lực chàng - trước hết tinh thần phải thông suốt để rồi tác động
lên thể lực - sẽ sẵn sàng tham gia lao động một cách tích cực và bền bỉ hơn,
nếu trong sâu thẳm linh hồn, nơi lý trí không dò tới được, chàng có niềm tin
vào giá trị tuyệt đối và nguyên tắc tự khẳng định mình của lao động? Nhưng
như vậy lại nổi cộm lên câu hỏi tầm thường hay vượt lên trên mức tầm
thường, mà chúng tôi không muốn trả lời ngay từ bây giờ. Bởi chúng tôi
không coi mình là người ca tụng Hans Castorp, và chỉ muốn hé ra điều
phỏng đoán, rằng đối với chàng lao động đơn giản là làm vẩn đục cái thú
trần tục thưởng thức xì gà Maria Mancini.
Khi đến tuổi chàng không phải làm nghĩa vụ quân sự. Bản tính tự nhiên
của chàng mang một mối ác cảm với quân ngũ, và chàng cũng biết cách lẩn
tránh trách nhiệm khó chịu này. Hoặc giả cũng có thể ông bác sĩ tuyển quân
