chúng ta đã tranh luận về cái chết và sự sống, về sự cao cả của cái chết
chừng nào nó còn là một tiền đề và một bộ phận của sự sống, và về sự biến
dạng ma quái khi nó bị tách rời trong ý thức như là một yếu tố riêng biệt.
Thưa các ông!” Ông Settembrini bước dấn tới sát ngay trước mặt hai chàng
trai trẻ, ngón cái và ngón giữa bàn tay trái xòe ra chĩa về phía họ trong khi
ngón trỏ bàn tay phải giơ lên cảnh cáo: “... Mong các ông hãy ghi nhớ điều
này, ý thức tồn tại hoàn toàn độc lập, tư tưởng của nó hoàn toàn tự do, và nó
quy định các giá trị đạo đức trong xã hội. Nếu nó tách riêng ra để đối lập với
cái chết thì vô hình trung thông qua tư tưởng nó lại hiện thực hóa cái chết,
và trên thực tế, actu
, các ông hiểu ý tôi chứ, cái chết sẽ trở thành một sức
mạnh độc lập đối chọi với sự sống, sẽ trở thành một sự cám dỗ to lớn, và
vương quốc của nó là dục vọng. Các ông sẽ hỏi tôi, tại sao lại là dục vọng?
Tôi xin trả lời: vì cái chết kết liễu và giải thoát, vì nó là sự cứu rỗi, nhưng
không phải cứu rỗi khỏi những cái đen tối, mà là một sự cứu rỗi đen tối. Nó
nới lỏng phong tục và đạo đức, nó giải thoát con người khỏi tư cách và hạnh
kiểm, nó mở đường cho dục vọng. Tôi nhắc nhở các ông phải cảnh giác
trước con người mà tôi đã miễn cưỡng giới thiệu với các ông, tôi yêu cầu
các ông khi giao lưu đàm đạo với ông ta phải rào kỹ tim mình bằng ba vòng
xét đoán, vì tất cả tư duy của ông ta bị chi phối bởi dục vọng, bởi toàn bộ ý
thức của ông ta khuất bóng dưới sức mạnh của cái chết - một sức mạnh tráo
trở không lường như hồi đó tôi đã trình bày với ông, ông kỹ sư - tôi không
quên những gì mình đã nói, tôi ưa ghi nhớ những lập luận đắc dụng và xác
đáng thỉnh thoảng mình có dịp nói ra - một sức mạnh đối nghịch với đạo
đức, tiến bộ, lao động và cuộc sống, và bảo vệ những tâm hồn non trẻ khỏi
hơi thở xú uế của nó là trách nhiệm cao quý nhất của người thầy.”
Không ai có thể phát biểu hùng hồn hơn ông Settembrini, không ai có thể
nói rành mạch và trôi chảy hơn ông ta. Hans Castorp và Joachim Ziemßen
bẽn lẽn cảm ơn những lời giáo huấn vừa được nghe, lễ phép chia tay ông ta
rồi leo lên mấy bậc tam cấp đi vào cổng ‘Sơn trang’, trong lúc ông
Settembrini trở về với cái bục viết đầy tính nhân văn của mình, cao hơn gian
phòng đầy lụa của Naphta một tầng thang gác.
