“Dĩ nhiên. Thề giữ bí mật và phục tùng tuyệt đối.”
“Lại cả phục tùng nữa. Thưa giáo sư, thế này thì tôi thấy ông ta không có
quyền gì mà phê phán sự cuồng tín và cưỡng chế trong nghề binh của anh họ
tôi. Giữ bí mật và phục tùng tuyệt đối! Tôi thật không thể ngờ rằng, một
người có tư tưởng tự do như Settembrini lại chịu khép mình vào trong
những quy định và lời thề rất Tây Ban Nha như thế. Tôi có cảm tưởng hội
Tam Điểm cũng quân phiệt và khắc nghiệt như dòng Tên...”
“Cảm giác của ông đúng đấy”, Naphta đáp. “Cái ăng ten ngoại cảm của
ông bắt đầu rung động. Tư tưởng của hội Tam Điểm bắt rễ và gắn liền với ý
tưởng chuyên chế. Bởi vậy nên mới có chủ trương cưỡng chế, nói cách khác
là chủ trương phản tự do. Nó giải thoát lương tâm cá nhân và nhân danh
mục đích tối hậu để biện minh cho mọi phương tiện, kể cả đổ máu, kể cả
phạm pháp. Có những dấu hiệu chứng tỏ trong các hội quán Tam Điểm ngày
xưa người ta cũng cắt máu ăn thề. Một hiệp hội không bao giờ đơn giản, mà
tùy bản chất nó luôn có ít nhiều tính chuyên chế trong tổ chức. Ông chắc
không biết người sáng lập hội Illuminati
, tổ chức có một dạo gần như hòa
nhập vào với hội Tam Điểm, là cựu thành viên của dòng tu Tên Thánh?”
“Không, làm sao tôi biết được!”
“Adam Weishaupt tổ chức hội kín của ông ta rập khuôn theo mẫu mực
của dòng tu Tên Thánh. Bản thân ông ta là người của Tam Điểm, và những
nhân vật danh giá nhất của các hội quán Tam Điểm thời ấy đều là thành viên
Illuminati. Tôi đang nói về nửa sau thế kỷ mười tám, thời kỳ mà Settembrini
sẽ không ngần ngại miêu tả với ông là giai đoạn đen tối nhất của tổ chức ông
ta. Nhưng trên thực tế đó là thời kỳ nở rộ nhất của họ, cũng như tất cả các
hội kín khác bấy giờ, Tam Điểm đã thực sự đạt tới đời sống tinh thần thăng
hoa, một thành quả sau này bị những người như ông bạn nhân văn của
chúng ta tẩy rửa sạch trơn. Nếu sống vào thời đại ấy chắc hẳn ông ta đã
không ngần ngại vào hùa với những kẻ ra sức phỉ nhổ tư tưởng của dòng
Tên và chính sách ngu dân.”
“Họ có lý do để làm điều đó?”
“Phải - nếu ông muốn. Tư tưởng tự do thông tục có lý do để làm điều đó.
Đấy là thời thế hệ tiền bối còn đang cố gắng du nhập hình thức tổ chức của
