Bí mật của hội cùng với những giáo lý huyền bí của nhà thờ có một mối liên
quan không thể chối cãi với tập tục giữ bí mật và nghi lễ giao hoan của
người nguyên thủy... Về phía nhà thờ tôi muốn nói đến nghi lễ nhận Thánh
Thể và tiệc tình thương
, bí tích tiếp nhận thân thể và huyết Chúa, còn về
phía hội Tam Điểm...”
“Gượm đã. Xin ông gượm lại một phút cho tôi có một nhận xét bên lề.
Trong nếp sinh hoạt của cái nghề cực đoan mà anh họ tôi theo đuổi cũng có
hình thức tiệc tình thương. Anh ấy đã có lần viết thư kể cho tôi về những
bữa tiệc ấy. Tất nhiên ngoài chuyện say sưa chút đỉnh thì những bữa tiệc ấy
không có gì là tệ hại cả, mà họ cũng không đến nỗi say bí tỉ như thường thấy
trong các quán rượu của hội sinh viên...”
“... Về phía hội Tam Điểm thì đó là sự sùng bái hầm mộ và quan tài mà
tôi đã lưu ý ông lúc trước. Trong cả hai trường hợp điều này đều là biểu
tượng của một cái gì đó tối hậu và cực đoan, là yếu tố cơ bản của tín ngưỡng
nguyên thủy và hoang dại, là nghi lễ hiến dâng phóng đãng trong đêm đen
để thờ phụng quá trình sinh và diệt trong thiên nhiên, cái chết, sự biến hóa
và phục sinh... Hẳn ông còn nhớ, những huyền thoại về Isis
và Eleusis
đều tả những sự kiện diễn ra trong bóng tối dày đặc dưới hang động. Chà, có
rất nhiều yếu tố Ai Cập cổ trong tinh thần hội Tam Điểm, và có kẻ, giữa các
thành viên hội kín với nhau, tự xưng là người Eleusis. Có những hội quán
Tam Điểm tổ chức các buổi lễ đặc biệt vinh danh huyền thoại Eleusis và các
bí mật của ái tình, trong đó rốt cuộc người phụ nữ cũng được đóng một vai
trò nhất định. Đó là lễ hội hoa hồng - ám chỉ ba bông hồng màu lam thêu
trên cái yếm thợ nề - và nghe đâu những đêm hội ấy thường quá trớn trở
thành những buổi tiệc tùng hoang dâm vô độ...”
“Ô kìa, tôi nghe có nhầm không đây, thưa giáo sư Naphta? Tất cả những
cái ấy mà là Tam Điểm ư? Chẳng lẽ tôi phải điều chỉnh lại tất cả những hình
dung của mình về ông bạn Settembrini trí tuệ minh mẫn...”
“Ông nghi oan cho ông ta rồi! Không, Settembrini rõ ràng chẳng biết gì
về tất cả những điều đó. Tôi đã nói với ông ngay từ đầu rằng hội Tam Điểm
đã bị những kẻ như ông ta tẩy rửa sạch trơn mọi yếu tố của đời sống tinh
thần cao đấy thôi. Chúa ơi, họ đã văn minh hóa, hiện đại hóa hội của họ. Họ
