nhất định... Trong chính nhân cách con người đề xướng ra phong trào cải
cách tôn giáo ẩn chứa những yếu tố nhất định. Tôi nghĩ đến những yếu tố
tĩnh lặng về tinh thần, sự chìm đắm thôi miên không có chút gì tính cách Âu
châu, những yếu tố xa lạ và thù địch với quy luật sống trên lục địa hành
động của chúng ta. Ông hãy nhìn kỹ cái ông Luther
sát đường nét trên những bức chân dung khi ông ta còn trẻ và lúc về già!
Hình dáng đầu, hai bên gò má cao, và cả vị trí lạ lùng của đôi mắt nữa! Bạn
ơi, đấy là những nét Á châu! Tôi sẽ đi đầu xuống đất nếu trong đó không
mang những yếu tố của các chủng tộc Wends-Slavs-Sarmatians
. Và nếu
như dung mạo hùng hổ - ai dám chối cãi điều này - của người đàn ông ấy
không gây ra sự quá tải tai hại ở một trong hai bên cái cán cân tinh thần
đang trong trạng thái thăng bằng hết sức bấp bênh ở nước ông khi ấy, một
sức nặng khủng khiếp đè xuống đĩa cân phương Đông khiến đĩa cân phương
Tây cho tới ngày nay vẫn còn chổng ngược lên trời...”
Ông Settembrini sải bước từ chỗ cái bục viết văn bên ô cửa sổ tí xíu nơi
ông ta đang đứng về phía cái bàn tròn với chai nước để trên, lại gần tên đệ tử
ngồi trên chiếc đi văng kê sát tường, cùi chỏ chống lên đầu gối, một tay đỡ
lấy cằm.
“Caro!” Ông Settembrini bảo. “Caro amico
! Cần đi đến quyết định,
những quyết định có tầm quan trọng không thể coi thường đối với hạnh
phúc và tương lai của châu Âu, và đất nước ông sẽ được trao cho trách
nhiệm trọng đại ấy, các quyết định sẽ phải chín muồi trong linh hồn xứ sở
ông. Nằm ở vị trí giữa Đông và Tây, đất nước ông sẽ phải lựa chọn, sẽ phải
quyết định một cách dứt khoát và có ý thức để theo hẳn một trong hai bên
đang ra sức ve vãn nó. Ông còn trẻ, ông sẽ được tham dự vào quyết định
này, sứ mệnh của ông là phải tác động đến quá trình ấy. Vậy nên chúng ta
hãy cảm ơn số phận đã đưa đẩy ông đến vùng đất chết tiệt này, đồng thời
cho tôi cơ hội sử dụng miệng lưỡi không phải là không điêu luyện, không
đến nỗi hoàn toàn bất lực của mình để tác động vào tâm hồn trẻ trung hiếu
học của ông và giúp ông nhận thức được trách nhiệm nặng nề đất nước ông
phải gánh vác vì nền văn minh nhân loại...”
