khác mang theo nụ cười trên đôi môi tơi tả. “Đó là - đó thật là - thưa các quý
vị, xin hãy lưu ý! - Cerebrum, cerebral
, quý vị hiểu chứ!
Không, không, hoàn hảo, phi thường - đó là - đó thật đúng là...” Và hai
người bị chọc quê trả thù bằng cách trao đổi một cái nhìn hữu ý, sau khi gặp
nhau mắt họ đảo vòng vòng rồi hướng lên trời. Họ cũng muốn tìm kiếm ánh
mắt đồng tình của Hans Castorp, nhưng chàng từ chối tham gia vào trò chơi
của họ.
Có lần ông Settembrini lên tiếng chất vấn thẳng đệ tử về chuyện ấy và bày
tỏ nỗi lo ngại rất sư phạm của mình.
“Nhưng mà, lạy Chúa, ông kỹ sư, đấy chỉ là một ông già lẩn thẩn! Ông
học hỏi được cái gì ở ông ta? Ông ta nói ra toàn những điều ngu ngốc! Thật
là bó tay! Tôi có thể hiểu được - nhưng không có nghĩa là tôi tán thưởng đâu
nhé - nếu ông chịu đựng ông ta để có cơ hội gặp gỡ ả nhân tình của ông ta.
Nhưng không, rõ ràng ông quan tâm đến ông ta còn hơn quan tâm đến cô ả!
Thế là thế nào, xin ông giải thích giùm tôi...”
Hans Castorp phì cười. “Rất tốt!” Chàng bảo. “Tuyệt lắm! Số là thế này -
xin ông cho phép - dứt điểm!” Và chàng còn thử nhại lại những cử chỉ rất
đỗi văn hóa của Peeperkorn. “Được rồi, được rồi”, chàng nói tiếp, vẫn chưa
hết cười, “ông thấy những cái ấy là ngu ngốc, thưa ông Settembrini, tôi cũng
công nhận là rất tối nghĩa, điều đó trong mắt ông có lẽ còn tệ hại hơn cả ngu
ngốc nữa. Nhưng thế nào là ngu ngốc? Trên đời có rất nhiều kiểu ngu, và
thông thái có lẽ là kiểu ngu nhất... Ha! Tôi vừa mới phát minh ra một câu
hay đấy chứ, gần như một châm ngôn... Ông thấy thế nào?”
“Hay lắm. Tôi nóng lòng mong được tham khảo bộ sưu tập châm ngôn
thành ngữ của ông. Nếu còn chút ít thời gian chỉ xin ông nhớ lại đôi điều
chúng ta từng bàn bạc về bản chất phản nhân sinh của nghịch lý.”
“Nhất định rồi, ông Settembrini. Nhất định tôi sẽ lưu ý đến chuyện ấy.
Không, mục đích câu châm ngôn của tôi không phải là để săn lùng nghịch
lý. Tôi chỉ tìm cách vạch ra những khó khăn trong việc phân biệt ‘ngu ngốc’
và ‘thông thái’. Cái khó là ở chỗ phân biệt giữa chúng với nhau, đúng không
thưa ông? Hai điều đó khó lòng tách biệt khỏi nhau, cái này trộn lẫn với cái
kia... Tôi biết ông rất ghét guazzabuglio
