“Vâng, có quỷ sứ chứng giám là ông nói đúng!” Hans Castorp bồng bột
thốt lên tự đáy lòng.
Settembrini rướn nhanh cặp chân mày.
“Ông viện dẫn đến cả quỷ sứ”, ông ta bảo, “để nhấn mạnh điều này? Đích
thân quỷ Satan? Ông có biết rằng người thầy cao cả của tôi từng sáng tác
một bài thơ ca tụng y không?”
“Xin ông thứ lỗi”, Hans Castorp kinh ngạc, “ca tụng quỷ?”
“Chính là y. Ở quê hương tôi người ta còn phổ nhạc làm thành bài ca, cử
hành vào những dịp lễ lạt trọng đại. O salute, o Satana, o ribellione, o forza
vindice de la ragione
… Một bài ca tuyệt vời! Nhưng con quỷ này chắc
không phải quỷ sứ mà ông vừa viện dẫn đâu, vì y rất mực ưa chuộng lao
động. Con quỷ mà ông nghĩ đến khinh rẻ lao động, vì nó khiếp sợ lao động,
có lẽ nó là con quỷ mà người ta thường nói không nên chìa cho nó dầu chỉ
một ngón tay út…”
Tất cả những điều này gây một tác động lạ lùng lên chàng trẻ tuổi Hans
Castorp. Chàng mù tịt tiếng Ý nên chẳng hiểu câu trích dẫn kia nói gì,
nhưng phần còn lại cũng không khiến chàng khoái chí chút nào. Những điều
ông người Ý nói sặc mùi giảng đạo ngày chủ nhật, mặc dù được nói ra bằng
giọng bông lơn nhẹ nhàng. Chàng nhìn sang người anh họ, Joachim cụp mắt
nhìn xuống đất, và chàng đành lên tiếng:
“Chà, ông Settembrini, ông ngẫm nghĩ sâu xa quá từng lời của tôi. Xin
đảm bảo với ông đó chỉ là tôi quen miệng mà nói thế thôi!”
“Cũng phải có người biết suy nghĩ chứ”, Settembrini bảo và hướng cái
nhìn lên trời điệu bộ thất vọng. Nhưng rồi ông ta nhanh chóng lấy lại vẻ hoạt
bát và duyên dáng, vui vẻ nối tiếp câu chuyện:
“Dù sao chăng nữa tôi cũng rút ra được từ những lời nói của ông một điều
là, ông đã chọn một nghề rất khó khăn vất vả nhưng cũng rất mực cao quý.
Lạy Chúa, tôi là văn sĩ, một homo humanus
, tôi chẳng hiểu gì về nghề kỹ
sư, dù cho tôi có thành tâm trân trọng khoa học kỹ thuật đến đâu chăng nữa.
Nhưng tôi có thể tưởng tượng được rằng trong nghề nghiệp của ông về lý
thuyết cần có một cái đầu minh mẫn với tư duy rành mạch và về thực hành
thì phải có một sức khỏe tốt - tôi nói có đúng không ông?”
