cũng biết rằng bài ca tuyệt diệu ấy có sự khác biệt đáng kể giữa lối hát dân
gian hồn nhiên ngây thơ và cách thể hiện chuyên nghiệp với kỹ thuật thanh
nhạc trau chuốt. Trong dân gian bản nhạc được đơn giản hóa và được hát từ
đầu đến cuối tất cả các đoạn chỉ theo một giai điệu chính không thay đổi,
trong khi ở nguyên bản nghệ thuật sang đến đoạn thứ hai trong ba đoạn thơ
mỗi đoạn tám dòng giai điệu chuyển thành gam thứ, sau đó tạo ra hiệu ứng
đẹp tuyệt vời khi quay trở về gam trưởng ở dòng thứ năm, rồi đẩy kịch tính
lên đến cao trào ở đoạn “gió lạnh” tiếp theo và hình ảnh giải thoát của chiếc
mũ bị cuốn bay khỏi đầu, cuối cùng trở lại nhịp điệu cũ ở bốn vần thơ cuối
đoạn ba và lặp lại một lần nữa để kết thúc bài hát. Đúng ra có ba bước ngoặt
chính trong giai điệu bài hát, trong cách biến tấu ở nửa cuối mỗi đoạn, và lần
thứ ba là ở điệp khúc khi lặp lại nửa sau khổ thơ cuối “Một vài giờ đã trôi
qua”. Sự biến đổi màu nhiệm này, mà chúng tôi không thể dùng lời diễn tả
gần hơn, nằm ở những đoạn câu “Đôi lời yêu đương nồng cháy”, “Như lời
nhắn gọi bảo ban”, “Tôi đã xa rời chốn nọ” lần nào cũng được ca sĩ thể
hiện hết sức thành công với giọng hát trong vắt ấm áp, với kỹ thuật lấy hơi
thông minh như một tiếng nức nở ôn hòa trước vẻ đẹp của cảm xúc, khiến
người nghe thấy trái tim mình như bị một sức mạnh nào bóp nghẹt, nhất là
vì ca sĩ biết cách tăng cường hiệu quả bằng những nốt cao giọng kim da diết
ở các dòng “Tôi luôn tìm về nơi ấy”, “Ở đây bạn được bình an”. Nhưng khi
lặp lại câu thơ cuối, câu “Bạn sẽ bình an nơi đó!”, tiếng “sẽ” lần đầu ca sĩ
cất cao giọng khát khao bằng sức mạnh cả lồng ngực, chỉ đến lần thứ hai
ông ta mới chuyển giọng kim thanh như tiếng sáo.
Đó là bài hát và cách thể hiện nó. Chúng tôi có thể tự hào là đã thành
công trong việc giúp độc giả có một sự cảm thông tương đối với niềm say
mê Hans Castorp dành cho những bản nhạc trước, bốn tiết mục chọn lọc đầu
tiên trong các buổi hòa nhạc đêm khuya của chàng. Nhưng giải thích làm
sao để quý vị hiểu bản nhạc cuối, bài hát cũ xì về ‘cây đoạn’ có ý nghĩa như
thế nào đối với chàng, đó quả là một việc làm không đơn giản đòi hỏi sự
thận trọng tối cao về ngôn từ, nếu không muốn lợi bất cập hại.
Chúng tôi muốn thử giải thích thế này: một đối tượng tinh thần, tức là một
đối tượng có ý nghĩa, chỉ “có ý nghĩa” một khi nó vượt lên trên chính mình
