làm đau khổ vì phải bắt tay với kẻ thù không đội trời chung, với nguyên tắc
trì trệ và ách thống trị áp đặt trên các dân tộc. Mùa thu năm ngoái quyết định
của Pháp cho Nga vay một khoản tiền lớn để xây dựng mạng đường sắt ở Ba
Lan cũng đánh thức những cảm giác trái ngược tương tự trong lòng ông ta.
Bởi ông Settembrini là thành viên một đảng thân Pháp ở nước ông ta - điều
đó không có gì là lạ, vì như ai cũng biết ông nội ông ta đã xếp những ngày
cách mạng tháng bảy ở Pháp ngang hàng với sáu ngày sáng lập thế gian của
Chúa - nên quan hệ hữu hảo giữa nền cộng hòa khai sáng và đám Scythia
phương Đông làm ông ta hổ thẹn, nó như một cục nghẹn mắc trong ngực
ông ta, thế nhưng chỉ cần nghĩ tới ý nghĩa chiến lược của mạng lưới đường
xe lửa sắp được xây dựng là ông ta lại hồi hộp tăng nhanh nhịp thở, tràn đầy
hy vọng và phấn khởi. Rồi xảy ra vụ ám sát thái tử
, điềm báo giông tố mà
bất kỳ ai cũng phải nhận ra trừ chàng thất miên tử của chúng ta, dấu hiệu dĩ
nhiên không thể lọt khỏi mắt những người am hiểu tình hình, và chúng tôi
có đầy đủ lý do để xếp ông Settembrini vào trong số đó. Hans Castorp thấy
ông ta, với tư cách cá nhân, tỏ ý rùng mình ghê tởm hành động thích khách
ấy, nhưng đồng thời lồng ngực ông ta lại căng lên kiêu hãnh với ý nghĩ rằng
đó là một hành động giải phóng dân tộc, một đòn giáng vào cái thành lũy mà
ông ta hằng căm thù; mặt khác rất có thể đó lại là thành quả hoạt động bí
mật của đám dân Moscow, nghĩ đến đây ngực ông ta thắt lại, nhưng điều đó
không ngăn cản ông ta ba tuần sau phẫn nộ lên án yêu sách thái quá của triều
đình Áo đối với Serbia, gọi đó là một sự nhục mạ toàn nhân loại và một tội
ác dã man, mà những hậu quả ghê gớm của nó ông ta có thể nhìn thấy trước
và nhiệt liệt hoan nghênh trong hơi thở gấp...
Tóm lại, những cảm xúc của ông Settembrini là một sự pha trộn phức tạp,
cũng như cái thảm họa mà ông ta thấy trước đang lao đến với tốc độ phi
nước đại, những điều ông ta đã cố gắng dùng những lời úp mở truyền đạt tới
tên đệ tử, không nói huỵch toẹt ra tất cả bởi lòng thương hại và muốn nương
nhẹ tình cảm dân tộc của hắn ta. Trong những ngày đầu tiên của cuộc tổng
động viên, khi mới có lệnh tuyên chiến, ông ta bỗng có thói quen đưa cả hai
tay về phía người khách đến thăm và nắm chặt tay chàng, cử chỉ này đi
thẳng vào trái tim chàng ngốc, mặc dù không lên được tới đầu. “Bạn ơi!”
