của mình trong hai câu có lẽ là cảm động nhất của bài thơ: “Chìm trong
bóng tối mù sương / Tôi nhắm mắt không nhìn nó”. Vì sao chàng phải nhắm
mắt khi đi qua cây đoạn? Vì sao chàng phải tránh đối mặt với hình ảnh của
nó, hình ảnh thân thiết mà trước đây chàng luôn luôn tìm về? Tác giả hé ra
hai điều:
Thứ nhất: Thời thế đã đổi thay. Lữ khách không còn nằm dưới bóng rợp
của mùa hè ấm áp, mà bị bao bọc trong màn đêm lạnh lẽo.
Thứ hai: Cây đoạn cất lên tiếng gọi, tỏa ra một lực hấp dẫn vô hình thu
hút lữ khách về bên mình - “Bạn ơi hãy đến đây nào”.
Chàng trai trong bài thơ phải huy động tất cả sức lực của mình để chống
lại sự quyến rũ ấy. Gió lạnh thốc vào mặt chàng và cuốn bay cái mũ trên đầu
chàng - cái mũ cũng là một hình ảnh ẩn dụ của sự che chở, ở trong gia đình
và trong cộng đồng con người có mái nhà và bức tường thành che thân, đi ra
ngoài họ có cái mũ che đầu. Và lữ khách tường trình rằng mình đã chiến
thắng bản thân, đã cưỡng lại được lời rủ rê của cây đoạn: “Tôi không
ngoảnh lại nấn ná”. Chàng không nhìn lại đằng sau, dù chỉ để tìm chiếc mũ
bị cuốn bay. Chàng không tìm kiếm sự che chở, mà tiếp tục dấn bước,
đương đầu với gió bão cuộc đời.
Ẩn ý sâu kín nhất của bài thơ, lời giải của câu đố nằm trong lời hứa hẹn
của cây đoạn: “Ở đây bạn được bình an”. Bình an ở đây là dừng bước, thoát
khỏi những gian nan của cuộc đời, sự quyến rũ của nó là trạng thái buông
xuôi, là sự yên nghỉ cuối cùng.
Nhưng lữ khách đã chiến thắng sự quyến rũ ấy để tiếp tục dấn bước. “Một
vài giờ” sau đó, khi đã cách khá xa nơi ấy, đã vượt qua thử thách để từ
chàng trai mơ mộng trở thành người đàn ông trưởng thành, chàng vẫn cảm
thấy sức hút của thế giới bên kia trong lời hứa hẹn của cây đoạn: “Bạn sẽ
bình an nơi đó!” Đó sẽ là sự bình an vĩnh viễn sau khi con người hoàn thành
trách nhiệm của mình với cuộc sống. Cái chết như một sự cám dỗ, như một
phần thưởng. Đó là bức tranh ẩn giấu sau cái vẻ bề ngoài bình dị của bài thơ
Cây đoạn.
