NÚI THẦN - Trang 984

xốp hút nước, chắt lọc và lắng đọng từ tất cả những sự kiện của thời đại nó
và trên thực tế đã trở thành đối trọng văn học của Gia đình Buddenbrook, là
sự lặp lại của cuốn sách này ở một cung bậc khác của cuộc sống, nơi tác giả
có sự cộng hưởng với cả dân tộc mình. Nhưng đối trọng và lặp lại ở mức độ
nào? Ở mức độ trong cuốn sách lố bịch và đôi khi thực sự kinh khủng, thực
sự đáng ngại này, cuốn sách để cho một tâm hồn trẻ trung bị lôi cuốn tới gần
vực sâu tư tưởng và đạo đức, lại chính là một cuốn sách rất dân tộc, phản
ảnh cuộc sống thị dân, nói một cách hình tượng: đó là phong cách sống
Lübeck. Không phải vì nhân vật chính là một đứa con của thành phố cảng -
điều này được nói công khai ngay từ đầu như tôi đã nhắc tới ở trên. Không,
nhưng vậy thì tư tưởng nào đã đến với cậu “học sinh cá biệt của trường đời”,
người bị đặt giữa những biện pháp sư phạm cực đoan và bị đẩy vào những
thử thách chết người, trong cơn mơ băng giá đã bừng lên ánh sáng giác ngộ
và đã sung sướng lĩnh hội điều đó bằng cả tâm hồn mình, như là chân lý của
cuộc đời và của nhân loại? Đó là tư tưởng trung dung. Đó là một tư tưởng
Đức. Đó là tư tưởng Đức, vì chẳng phải nước Đức đại diện cho cái trung
dung, trung hòa và trung gian giữa các luồng tư tưởng, chẳng phải người
Đức là con người mực thước với phong cách sống riêng đó hay sao? Chính
thế, ai nói đến chất Đức là nói đến tính trung dung, và nói đến trung dung là
nói đến tầng lớp trung lưu, và người ta nói đến điều đó, tôi muốn đề xuất và
khẳng định điều này, cũng là nói đến một điều bất hủ như nói về dân tộc
Đức...”